dign/o

digno

1.: Respekto, ŝuldata al io (pro ties valoro), iu (pro ties konduto aŭ pozicio) aŭ si mem: estaĵoj posedantaj privilegiojn, dignon kaj feliĉon de duondioj ^Marta; ne estis eĉ unu, kiu ne havus la senton de sia potenco kaj digno [1]; [li] pleniĝis de certa solena digno kiel kiam li la unuan fojon alportis la brandujon de la patro [2]; tiu ejo […] plene respondas […] al la digno de la oratoro [3]; ĉiuj homoj estas denaske liberaj kaj egalaj laŭ digno kaj rajtoj [4]; la venĝo konas nur nomojn kaj ne homojn [sed] por la homa digno de la estonta generacio, rigardu la homojn kaj ne la nomojn [5]! estingiĝis la homa digno kaj virto […] kaj la malnobliĝintaj koroj ne kuraĝis eĉ allasi al si esperon [6].
2.: Sindetenema konduto de iu konscia pri la respekto, kiun li meritas: ŝi akceptis la gastojn kun digno, kiu igis ŝin ankoraŭ pli respektinda [7]; la sinjoroj degnis danci kun la kampulinoj, sed la sinjorinoj gardis sian dignon [8]; eksplodo de virina fiereco kaj de homa digno ^Marta; li alparolis la gloran Ŝemidon kun princa digno [9]. degno, sindeteno, indigno

1. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Fluganta kofro
2. Stellan Engholm: Homoj sur la tero, La nepo
3. Ivo Lapenna: Retoriko, Dua Parto
4. Ivo Lapenna, Tazio Carlevaro kaj Ulrich Lins: Esperanto en Perspektivo, Tria Parto
5. Ferenc Szilágyi: La Granda Aventuro, V.
6. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Epilogo
7. Volter, trad. Eugen Lanti: Kandid aŭ la optimismo, Ĉapitro I
8. Jean-Jacques Rousseau, trad. André Gilles: La revadoj de soleca promenanto, Naŭa promenado
9. H. A. Luyken: Pro Iŝtar, Ĉapitro IV

1.: Meritanta respekton: digna socia pozicio ^Marta; se la kontraŭulo estas vere digna persono, […] tre simpatia al la publiko, estas tre danĝere ironii [10]; forvelkas la kondiĉoj necesaj por home digna vivo [11]. eminenta, merita
2.: Konscia, ke oni meritas respekton; kondutanta tiel, ke la aliaj homoj sentas tian konscion; dignoplena: digna kaj certoplena maljunulo [12]; [la policano] estas alta viro, kiu sin tenas tre digne [13].
3.: (evitinde) Inda, kapabla, meritanta: rigardu, kiu estas la plej bona kaj plej digna el la filoj de via sinjoro [14]; li mem ne sentis sin plu nedigna, por eniri en la […] sanktejon [15]; kiel longe vi funebros pri Saul, kiun Mi trovis nedigna reĝi super Izrael? [16].

10. Ivo Lapenna: Retoriko, Dua Parto
11. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Socio
12. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro XXIV
13. Claude Piron: Gerda malaperis, ĉapitro 20a
14. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Reĝoj 10:3
15. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Ĉefa momento
16. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Samuel 16:1

angle:: dignified
beloruse:: годны
ĉeĥe:: důstojný
ĉine:: 凝重 [níngzhòng], 端庄 [duānzhuāng], 威严 [wēiyán], 雍容华贵 [yōngrónghuáguì]
france:: 1. digne (méritant le respect) 2. digne (grave, conscient de son mérite) 3. digne (méritant de) ne~a: indigne, inapte.
germane:: 1. respektgebietend, respektheischend 2. würdig 3. würdig
hebree:: מכובד
hispane:: digno
japane:: 威厳のある [いげんのある], 堂々とした [どうどうとした]
pole:: 1. godny, dostojny 2. godny, dostojny, dystyngowany 3. godny, godzien
ruse:: 1. достойный, заслуживающий достойного уважения 2. держащийся с достоинством 3. достойный ne~a: недостойный.
slovake:: dôstojný
tibete:: ཉམས་དོད་པོ་
ukraine:: гідний, достойний

: Elmontri dignon: ili havas neniun senton de supereco, neniun malestimon al la alilokanoj […] ili dignas nature, kaj se ilia sinteno enhavas ion subtile nobelan, […] tio entenas nenion afektan [17]; Multfoje, se la vidvo dignas, ⫽ Senmone ĝojon li rezignas [18]; Nature supozeblas ke strebanto ⫽ Ne ĉiam tute dignas sian celon [19].

17. Johán Valano: Ĉu vi kuiras ĉine?, 3
18. Raymond Schwartz: La Stranga Butiko, La Vidvohomo Meditas
19. La Ondo de Esperanto, 2002, №6

: Eco de io aŭ iu digna: ĉu ni ne vivas en libera lando, kie, laŭtradicie, la digneco de homa persono estas respektata? [20].

20. Claude Piron: Lasu min paroli plu!, La tri plendoj de s-ro Kursano

: Kun videbla, respektpostula digno: la interesanta eksteraĵo de la juna virino, […] la dignoplena teniĝo […] pligrandigis la fervorecon de lia penado ^Marta; kun facila, dignoplena gracieco kaj afabla rideto en siaj bonkoraj, trankvilaj okuloj, li riverencis la ĉeestantojn, dirante: [21]; duo da belaj, fortmuskolaj ĉevaloj ĝin tiris, altpaŝe kaj kun dignoplena malrapideco [22].

21. H. A. Luyken: Mirinda Amo, Ĉapitro VII
22. H. A. Luyken: Pro Iŝtar, Ĉapitro XXII

: Morala digno, kiun naskas deziro de fremda estimo kaj respekto: la honordigno de juĝisto estas zorge kaj senpartie esplori la aferojn; mi venĝis mian honor(dign)on, kaj tiun da mia patro; la pasio pro la ĵaluzo kaj honordigno gvidis la ofenditon al la faro de perfidaĵo [23].

23. Machado de Assis, trad. Josenilton de Madragoa: La Senmortulo, p. 27

(malofte)

: Memestimo: estis organizita milito kontraŭ mia sento pri memdigno, kontraŭ mia memvaloro [24].

24. Claude Piron: Lasu min paroli plu!, La tri plendoj de s-ro Kursano