^*tut/a ^UV

Rigardata en sia kompleto, sen escepto aŭ manko: mi finos la tutan libron en kvar tagoj [1]; mia tuta ŝuldo estos pagita al vi baldaŭ [2]; la tuta supraĵo de la lago estis kovrita per naĝantaj folioj [3]; li iĝis fama en la tuta mondo [4]; li kuŝis […] dum tiu tuta tago kaj dum la tuta nokto [5]; la fenestro dum la tuta tago estis nefermita [6]; [ŝi] amis sian patron per la tuta koro kaj la tuta animo [7]; [ŝi] sin tiel agrable laca de la tuta (plena, senmanka) ĝojo kaj feliĉo [8]; tamen meze de la tuta feliĉego ĝi sentis sopiron [9]; la tuta (abunda, riĉa) lukso de la arbaro [10]; mi ne havis la intencon […] krei laŭ mia persona plaĉo la tutan lingvon de l' kapo ĝis la piedoj [11]. elĉerpa, kompleta, plena², senmanka

Rim.: La radiko „tut“ aperas kvazaŭ prefikso en kunderivado de prepozitivo: tuttaga (kunderivado de ‚dum la tuta tago‘), tutmonda (de la tuta mondo), tutkore, tutforte, tuthomara, tutviva, tutkorpa, tutgorĝe. Kp [12].

Plene, komplete, senescepte, senmanke: ŝi mem tute ne zorgas pri si [13]; tute nekomprenebla [14]; vi ne tute komprenas min [15]; viaj grenejoj tute pleniĝos [16]; tute ne atendite [17]; mi estas tute trankvila [18]; ili estis […] tute nudaj [19]; la difterio tute finiĝis [20]; mi tute ne volas morti tiel juna [21].

Rim.: Kvazaŭ prefikso la radiko „tut“ aperas en kunderivado de adverbo kun sia verbo aŭ adjektivo: tutsola, tutnuda, tutplena, tutlegi, tutvenki, tutvekiĝi, tuttedi, tutcerte, tutsame, tutlitere[22]. Kp [23].

Aĵo aŭ aro, kiun oni rigardas kiel unu aferon, ne konsiderante partojn: du duonoj faras unu tuton [24]; la tuniko estis senkudra, desupre teksita tra la tuto [25]; [ŝi] kaŝis en tri mezuroj da faruno, ĝis la tuto fermentis [26]; la nuba nokto, la fenestroj brilantaj alte en la mallumo, la ĝemoj de la vento, la fluo de solenaj tonoj, formis unu estetikan tuton [27]; administranto prizorgis la tuton [28]; li aldonis al sia letero tiun necesegan skribaĵon kaj sendis la tuton (ambaŭ kune) al sia hierarkia ĉefo [29]; ni pagos la tuton [30]; [la] tuto de ŝiaj mondumaj rilatoj [31]; sidas gasto minuton, sed vidas la tuton ^PrV . ĉio, kompleto, kunaĵo¹

Io, al kio mankas neniu parto kaj kiu konsistigas apartan unuecan kunaĵon: la tutaĵon de la ŝipoj de iu lando oni nomas ŝiparo^B ; li faris kvindek kuprajn hoketojn, por kunigi la tendon, por ke ĝi estu unu tutaĵo [32]; oni disrompas vazon de potisto, ke ĝi ne povas esti tutaĵigita [33].

Eco, stato de tio, kio estas kompleta: li ĉerpis la preskaŭ tutecon de siaj fortoj [34]; mia nacio mi nomas la tutecon de ĉiuj homoj, kiuj loĝas mian patrujon [35]; ili timas, ke la tuteco de la ideo ne estas atingebla [36]; li batalis […] por konservi sian landon en tuteco kaj sendependeco [37].

Rim.: En iuj de la supraj ekzemploj oni povus anstataŭigi „tuteco“ ankaŭ per simpla „tuto“, sed la uzo de „tuteco“ akcentas, ke oni ne parolas pri la amplekso de la afero, sed pri ĝia kohereco. [Wolfram Diestel]

(p.p. ordo-rilato `le`) Tia, ke por du elementoj `x` kaj `y` ĉiam veras `x le y` aŭ `y le x`: la kutima ordo super la aro de reeloj estas tuteca. parta.

Rim.: Ŝajnas al ni, ke „tuteca“ estas taŭga antonimo por „parta“, sed pluraj naciaj lingvoj preferas metaforon pri la „linia“ vicigeblo de la elementoj aŭ pri la „konekseco“ de la rilato (ja en grafeo de la rilato du ajnajn punktojn ligas almenaŭ unu sago). En [38] troviĝas „linie orda aro“.

Aranĝo en kiu, aŭ doktrino laŭ kiu la tuto pli gravas, ol la subpartoj aŭ individuoj; holismo: en la tempoj de Stalin la rusa socio trairis periodon de granda fermiteco […] kiel diris Sergej Kuznecov, Esperanto povas esti rigardata kiel la pruvilo de la grado de tutismo de ĉiuj reĝimoj [39].

1.

Ĝenerale; konsiderante la aferon en ĝia tuteco, laŭ ĝenerala vidpunkto kaj forlasante la apartajn detalojn: al multaj ordinare ŝajnas, ke, se ili ne aprobas tiun aŭ alian formon de ia ideo, ili nepre devas ataki la ideon mem entute [40];; multaj […] faradis [kontraŭparolojn] kontraŭ la ideo de lingvo internacia entute, kaj de lingvo arta speciale [41]; lia morto estis granda bato por nia afero entute kaj speciale por ĝia disvastiĝado en Germanujo [42]; entute ni konsilas pli uzadi ĉiam formojn simplajn anstataŭ kunmetitaj [43]; pri la utileco de lingvo internacia entute […] li ne dubas [44]; per sia falo [Volapuk] alportis grandan malutilon al nia ideo entute [45]; paroli pri iaj siaj planoj, aŭ pri ŝanĝoj entute [46].

2.

Konklude; resume; ĉion konsiderante kaj interkompensante: povas esti […] demando pri la tempo […] sed ke tiu ĉi fakto entute iam venos […] pri tio ĉi certe neniu el vi dubas [47]; tiu ĉi ideo entute en la publiko ne estas hejme, kiel ĝi devus esti [48].

3.

(evitinde) Sume; ĉiom; ĉion kalkulante: mi havas entute nur dudek-kvin rublojn [49].