^*dolor/i ^UV

(x)

(io) Sentigi al iu tre malagrablan korpan aŭ spiritan impreson: ili batis min, sed ĝi min ne doloris [1]; mia internaĵo min doloras [2]; doloris miaj ostoj post la longa vojaĝo [3]; ankaŭ dum ridado povas dolori la koro [4]; tio min doloras, tre doloras, ke mi devas tion diri al vi ^Marta ; kiel forte min doloras la nepovado helpi vin ^Marta ; vi komprenas, doktoro, kiel forte tiu morto min doloras [5]; lasu min, lasu min: vi min doloras [6]; doloras lin la malfavoro [7]; lia malnova vundo lin kelkafoje doloras ankoraŭ [8]; mia kapo doloras pro ĝia pezo [9]; doloras al mi la kapo [10]; cignoj tiom multe krias, ke la oreloj doloras [11]; la suroj doloris dum li fine haltis por iom spiri [12]; de bona vorto lango ne doloras ^PrV ; ne doloras frapo sur fremda kapo ^PrV . aflikti, ĉagreni, dolorigi, suferigi, turmenti

Rim. 1: Kun kelkaj esceptoj, oni uzas tiun sensufiksan formon (kp dolorigi, rim), se oni parolas pri la doloranta korpoparto kaj la subjektiva sperto.

Rim. 2: En moderna lingvo oni ŝajnas preferi la netransitivan uzon. Anstataŭ „la kapo doloras lin“ oni diras „lia kapo doloras“, subkomprenante, ke la doloro estas sentata de tiu, pri kies membro oni parolas aŭ se temas pri sprita doloro, ke ĝin sentas la parolanto. En ĉiu alia okazo oni precizigas per „al…“.

1.

Tre malagrabla korpa impreso: subite atakis ŝin la naskaj doloroj [13]; li mortis en grandaj doloroj [14]; la knabino […] kunpremis pro doloro la dentojn [15]; la grafo […] faris grimacon de doloro [16]; de fremda dento ni doloron ne sentas ^PrV . sufero

2.

Tre malagrabla spirita sento, malplezuro, aflikto: ĉiu atakanta vorto kaŭzis al ili doloron [17]; kiam mi estis ankoraŭ infano, mi […] rigardadis kun doloro la reciprokan fremdecon [18]; stranga konsolo pro la komuna subiĝo sub doloro [19]; la unua doloro, kiu trafis la ĝis tiam sennuban vivon […] estis la perdo de la patrino ^Marta ; li ĉirkaŭis sian koron per tri feraj ringegoj, por ke ĝi ne krevu pro doloro kaj malĝojo [20]; mi havas doloron en la animo [21]; ekstere honoro, interne doloro ^PrV . aflikto, korpremo, zorgo²

1.

Sentiganta doloron: dolora vundo, dento; dolora ulcero [22]; tio estus por mi tre dolora [23]; kun dolora peno li iris antaŭen [24]; liaj doloraj piedoj rifuzis obei [25]; en lia animo pli kaj pli laŭte sonis tre doloraj demandoj [26]; vekiĝis en ŝi la iamaj, doloraj malbenitaj momentoj [27]; vi ne puŝu tiel dolore [28].

2.

Esprimanta doloron, estigita de doloro: plenigi la aeron per plej doloraj krioj [29]; blekado pli kaj pli raŭka kaj dolora [30]; patrino kun esprimo de dolora petegado ^Marta ; plorantan dolorege [31].

Doloriganta: frapo tre doloriga [32]; doloriga memoro [33]; li estis spertinta malfeliĉojn milfoje pli dolorigajn [34]; ŝi klare eksentis nun, ke li estas fremda por ŝi, kaj samtempe doloriga sago trapikis ŝian koron [35]; ŝi dolorige surtretis la piedojn de la maljuna virino [36]; la knaboj maldelikate kaj dolorige premis la birdon en la manoj [37].

(iu aŭ io) Kaŭzi al iu tre malagrablan korpan aŭ spiritan impreson: mi dolorigis mian piedon, ŝmiru ĝin per pasto [38]; jen estas ĉiuj koloroj, kiuj dolorigas la okulojn [39]; ŝi kvazaŭ sentis, ke granda seniluzio venos por dolorigi la edzon [40]; via malgajeco, kutima jam delonge, tre dolorigas ĉiujn viajn amikojn [41]; se mi kaptis vin tro forte kaj dolorigis viajn brakojn, pardonu min [42]; espero prokrastata dolorigas la koron [43].

Rim. 1: Oni ofte uzas la simplan vorton dolori anstataŭ dolorigi.

Rim. 2: Oni uzas tiun sufikshavan formon, se oni priparolas la objektivan kaŭzon aŭ kaŭzanton de doloro pli ol la trafitan korpoparton kaj la subjektivan senton.

Ekdolori: akriĝantaj kaj pli doloriĝantaj malakordoj [44]; kun kapo trasaĝita de pensoj kaj impresoj, tiel ke ĝi doloriĝis [45].

Rimedo, medikamento kiu mildigas aŭ forigas doloron: iu suferanto de frunta doloro prenis sendolorigilon dum unu semajno, sed la malsano pligraviĝis [46]; patrina lakto efikas al novnaskito kiel kontraŭdolorilo [47]. anestezilo

Sentiganta nenian doloron: Fratoj, manon donu kore ⫽ Kaj senzorge, sendolore Belan horon festu ni [48]! resti sana kaj sendolora [49]; disponigi la proprajn organojn por savi aliulajn vivojn estas nobla, sendolora kaj senpaga donaco [50].

Stato, en kiu oni ne sentas doloron eĉ kun vundo aŭ alio normale kaŭzanta doloron: komence mi povis ricevi sendolorecon per terapio, sed post certa tempo la doloroj reaperis [51]. analgeziosensenteco

Foriganta la doloron: li subakviĝis […], sentante neesprimeblan sendolorigon, kiam la akvo […] malvarmetigis lian suferantan kaj sangigan korpon [52].

Ĉia artika doloro: la planto efikas kontraŭ reŭmataj artikdoloroj [53].

Rim.: PIV mencias la vorton artralgio [54] kiu estas, kiel jam klarigite en tiu rimarko, faka sinonimo senutila, kaj do evitinda.

Doloro ĉe dento: ĉu la dentdoloro ne mordis viajn nervojn [55]? Kerubjev metis la manon sur sian vangon, kvazaŭ pro dentodoloro [56]; mi ricevis jam triagradan dentdoloron […], mi jam hurlis pro la inferaj turmentoj [57].

Rim.: Oni kelkfoje povas legi la terminon odontalgio kiu estas, kiel jam klarigite en tiu rimarko, faka sinonima balastaĵo por la lingvo, kaj do evitinda.

agaco

Doloro ĉe la toraka vertebraro: kiom da laboro kaj dorsdoloro egalas [58]; ŝi haluciniĝis, sentas dorsdolorojn kaj suferas pro ŝvelinta lango [59]; post bicikla akcidento antaŭ kvar jaroj, pro kiu rompiĝis vertebro, mi suferas kronikajn dorsdolorojn [60].

Doloro ĉe la epigastro, de kiu ajn kaŭzo. stomakdoloro, epigastro,

Doloro ĉe genuo.

Doloro ĉe kalkano.

Doloro sentata en la kapo: li havis kapdoloron, lia kolo estis tute rigida [61]; post tagmanĝo, min ekkaptis perforta kapdoloro [62]; suferis la junulino fortan kapdoloron [63]; plena laciĝo kaj kapdoloro malhelpis pluan mediton [64].

Rim.: En PIV, oni trovas la vortojn cefaleo [65] kaj cefalalgio [66] [67], kiuj estas nur krudaj aplikaĵoj de la dekkvina Fundamenta regulo. Estas vere ke historie, ekzistis semiologia nuanco inter cefaleo kaj cefalalgio, nome cefaleo estis cefalalgio pli forta kaj daŭra. Sed tiu distingo estas tute forgesita de post la 19a jarcento. Hodiaŭ, cefaleo kaĵ cefalalgio estas veraj sinonimoj kaj aldonas neniun plian semantikan nuancon ol la vorto kapdoloro. Do ne indas enigi en la lingvon konfuzemajn vortojn, eĉ por teknikaj terminaroj dum ekzistas pli klaraj rimedoj kun ekzakte la sama senco. Due, la ŝajnsufiksa radiko -algio por difini doloron kiel simplan simptomon tute ne utilas, nek valoras. Kunmetaĵo kun la radiko -doloro estas same preciza, pli klara, pli facile rekonebla por ne-eŭropanoj, ne pli peza kaj funkcias en ĉiuj kazoj (ne eblas diri kial kuracistoj decidis adopti la terminon 'gastralgio' sed ne 'abdomenalgio', ekzemple). Estas grave ke Esperanto sin detenu de la multaj nekoheraĵoj kaj senutilaj pedantaj komplikaĵoj de la medicina vortoprovizo. [Alain Gérard, franca kuracisto]

Doloro ĉe kokso, de kiu ajn kaŭzo. nur 3 pacientoj suferis de koksdoloro, sed neniu el ili uzis analgezikojn [68]. koksalgio

Doloro ĉe la lumba regiono. lumbago

Rim.: PIV uzas la vorton lumbalgio [69] kun la malbona senco de lumbago. Lumbalgio estas doloro ĉe la lumbo. Kaj lumbago estas akuta lumbalgio. Sed kiel klarigite en tiu rimarko, lumbalgio estas faka kaj konfuzema sinonimo de lumbodoloro.

Doloro ĉe mamo.

Rim.: En PIV, troviĝas la termino mamalgio [70]. Kiel klarigite en tiu rimarko, tiu faka sinonimo senutilas, kaj do estas evitinda.

Doloro en muskolo, de kiu ajn kaŭzo: la rigideco de la nuko kaj spino kaj la muskoldoloroj karakterizas tiun periodon [71].

Doloro ĉe la nuka vertebraro.

Doloro ĉe orelo: nian vilaĝon trafas iu terura malsano, kiu kaŭzas frenezecon kaj oreldoloron [72].

Rim.: PIV mencias la terminon otalgio [73] kiu estas, kiel jam klarigite en tiu rimarko, faka sinonima balastaĵo por la lingvo, kaj do evitinda.

Doloro de stomaka kaŭzo, kiun la malsanulo lokalizas ĉe la epigastro: mi havis kapdoloron, mi havis stomakdoloron, mi mem ne scias, kiajn [74]. epigastra doloro

Rim.: En PIV, troviĝas la vorto gastralgio [75]. Kiel klarigite en tiu rimarko, tiu faka sinonimo signifas nenion pli ol stomakan doloron, kaj tial estas evitinda. Esperantaj kuracistoj ne bezonas esoterismon.