¹monopol/o ^JED

1.

Privilegio donanta al iu persono, kompanio aŭ ŝtato ekskluzivan rajton fabriki aŭ vendi ian komercaĵon aŭ plenumi ian servon: ŝtata tabaka monopolo [1]; la monopolo de la ŝtata […] televido [2]; la ĉina registaro transformis la monopolon de la Ŝtata Kompanio pri Elektropovo al konkurenca grupo kun kvar grandaj kompanioj [3]. koncesio, prerogativo

2.

^IKEV Merkata situacio, en kiu unu kompanio regas la vendan flankon kaj diktas la prezojn al klientoj: registaroj ofte batalas kontraŭ monopolfirmaoj, ĉar monopolo forigas konkuradon kaj tiel tendencas al altigo de prezoj kaj malaltigo de la produktkvalito; temas pri akaparado de merkato, pri formado de monopoloj, de trustoj, konzernoj kiuj regas la sistemon kaj eliminas konkurencon [4]; dum la mezepoko la principo de aŭtoraj rajtoj ne ekzistis […], la unuaj leĝoj celis limigi la monopolon de eldonistoj kaj havigi al aŭtoroj ŝancon por diskonigi siajn ideojn, kontraŭe, la nuna leĝaro riskas malebligi diskonigon [5]; Intel, farante grandan profiton per sia preskaŭa monopolo pri altrapidaj procesoroj, povis prezi siajn malrapidajn procesorojn, tiel ke la profitoj de la konkurantoj, kiuj celis nur tiun merkatodividaĵon, estis tre limigitaj [6]. akaparo, kartelo, trustoduopolo, polipolo, oligopolo.

3.

(figure) Prerogativo, ekskluziveco pro cirkonstancoj: vi ne havas la monopolon de la kuraĝo; la du potencoj komencis batalon pri la monopolo ekspluati la popolon [7]; la klopodoj de Francio konservi por la franca monopolon komplete malsukcesis, Britio kaj Usono insistis pri egala uzo de la angla [8]; kelkaj elmontris tiam tendencon, kvazaŭ ili disponus pri monopolo rilate la idean aspekton, kiun oni plu nomis „interna ideo“ [9]; ĉesu monopolo de kelkaj malpaculoj! nur de nescio tenas ili la tutpovon [10].

Estranto de monopola entrepreno (sinekdoĥe ankaŭ tia entrepreno mem): ne estis la intenco de Mikrosofto akiri la monopolon de oficeja programaro, kiun ĝi nun havas, [tio] simple alvenis pro la kombino de neadaptiĝemaj ekzistantaj monopolistoj kaj usonstila, ofte agresema merkatado de Mikrosofto [11].

(tr)

1.

Ĝui monopolon pri io: la trusto monopoligas la petrolon.

2.

(figure) Ekskluzive posedi, ĝui, logi al si: la bela, juna edzino de fabele riĉa anglo tuj monopoligis la atenton de la tuta unuaklasa pasaĝeraro [12].

Monopolo je la eksportado de varo.

Monopolo je la importado de varo.

Monopolo tiom forta, ke neniu merkata aganto povas ĝin minaci.

Samtempa ekzisto de monopolo kaj monopsonio.

Monopolo tenata de la ŝtataj organoj.

Profitoj, kies kvanto nur eblas pro monopolo.

Kapitalo akirita el monopolprofitoj. Ofte: Entrepren(ist)oj kiuj akiras monopolprofitojn.