^*tra^UV

I.

^*tra

Prepozicio montranta:

1.: ke iu movo komenciĝas ĉe unu ekstremo kaj atingas la alian: du ekbriloj de fulmo trakuris tra la malluma ĉielo [1]; malrapide ambaŭ iris tra la longa malplena strato [2]; vojaĝi ŝipe tra la Rejno de Majenco ĝis Kolonjo; li vagas tra senvojaj sablaj dezertoj [3]; tra la venteg' la voĉo ne aŭdiĝas [4]. laŭ¹
2.: ke iu movo, kiu komenciĝis antaŭ io, eniĝas kaj daŭras pluen: tra la fenestro […] la vaporo iras sur la korton [5]; pelu mizeron tra l' pordo, ĝi revenos tra l' fenestro ^PrV; tra unu orelo eniras, tra la dua eliras ^PrV; mallarĝa vojeto kondukas tra tiu ĉi kampo al nia domo [6]; se ni eĉ supozos, ke fina lingvo de la estontaj generacioj estos […] ia alia ankoraŭ ellaborota lingvo, en ĉia okazo la vojo al tiu lingvo nepre devas konduki tra Esperanto [7]; la suno brilis sur lin tra inter la branĉoj [8]; sed ĝis nun la uzado de akuzativo post "tra" tute ne estas kontraŭregula^LR.
Rim.: Kiam la kunteksto ne montras sufiĉe klare, ke la movo daŭras pli malproksimen ol la koncernata objekto, oni povas uzi la akuzativon: la stana soldato falis tra fendon [9]; estas pli facile por kamelo iri tra trueton de kudrilo, ol por riĉulo eniri en la regnon de Dio [10]. Zamenhof en [11] asertas, ke la uzo de akuzativo post tra obeas la samajn regulojn, kiel post ĉiu alia prepozicio, sed samtempe li agnoskas, ke la senca diferenco estas kutime tre malgranda. Ŝajnas tamen, ke la regulo por tra estas iom alia: ja akuzativo uzata kun prepozicio P ordinare signifas „al loko situanta P...“, do pli-malpli „al P...“, dum por prepozicio tra ĝi signifas „al iu loko (ajna), P...“, alidire, la trairata kaj la celata lokoj ne kongruas.
3.: Tempon, dum kiu daŭras iu ago, ekde ĝia komenciĝo: la koko krias tra la tuta nokto [12]; vin mi petas, volu resti tra kelka tempo en palaco nia [13]; la alta urbo, kiu tra dek jaroj la tutan grekan forton kontraŭstaris [14]. dum

1. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 40
2. Henri Heine: La Rabeno de Baĥaraĥ, Ĉapitro II
3. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Kvara
4. J. W. Goethe, trad. L. L. Zamenhof: Ifigenio en Taŭrido, Ifigenio en Taŭrido
5. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 25
6. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 38
7. L. L. Zamenhof: Esenco kaj Estonteco, VII
8. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Dio de dormo
9. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malnova domo
10. La Nova Testamento, S. Mateo 19:24
11. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Pri la akuzativo post „tra“, Respondo 27, La Revuo, 1908, Februaro
12. William Shakespeare, trad. L. L. Zamenhof: Hamleto, Reĝido de Danujo, Hamleto
13. William Shakespeare, trad. L. L. Zamenhof: Hamleto, Reĝido de Danujo, Hamleto
14. J. W. Goethe, trad. L. L. Zamenhof: Ifigenio en Taŭrido, Ifigenio en Taŭrido

afrikanse:: deur
albane:: me anë të
amhare:: በኩል
angle:: through, throughout
arabe:: من خلال
armene:: միջոցով
azerbajĝane:: vasitəsilə
beloruse:: праз, скрозь
bengale:: মাধ্যমে
birme:: ဖြတ်.
bosne:: kroz
ĉeĥe:: skrz, skrze
ĉine:: 藉着 [jièzhe], 藉著 [jièzhe], 經過 [jīngguò], 经过 [jīngguò]
dane:: gennem
estone:: läbi
eŭske:: bidez
filipine:: sa pamamagitan ng
france:: à travers
galege:: mediante
germane:: durch
guĝarate:: દ્વારા
haitie:: atravè
haŭse:: ta hanyar
hinde:: के माध्यम से
hispane:: a través de 3. durante
hungare:: 1. át 2. keresztül 3. át (időben), keresztül (időben), alatt
igbe:: site na
irlande:: trí
islande:: gegnum
japane:: スルー
jave:: liwat
jide:: דורך
jorube:: nipasẹ
kanare:: ಮೂಲಕ
kartvele:: მეშვეობით
kazaĥe:: арқылы
kimre:: trwy
kirgize:: аркылуу
kmere:: តាមរយៈការ
koree:: 를 통해
korsike:: attraversu
kose:: ngokusebenzisa
kroate:: kroz
kurde:: bi saya
latine:: per
latve:: cauri
laŭe:: ໂດຍຜ່ານການ
litove:: per
makedone:: преку
malagase:: ny alalan ‘
malaje:: melalui
malajalame:: മുഖാന്തിരം
malte:: permezz
maorie:: i roto i
marate:: द्वारे
monge:: los ntawm
mongole:: дамжуулан
nederlande:: 1. door 2. door, doorheen, via 3. gedurende, doorheen, tijdens
nepale:: माध्यम
njanĝe:: kudzera
okcidentfrise:: troch
panĝabe:: ਦੁਆਰਾ
paŝtue:: له لارې د
pole:: przez, wskroś
portugale:: 1. através de
ruande:: binyuze
ruse:: 1. сквозь, через 2. сквозь, через 3. в течение
samoe:: e ala i
sinde:: جي ذريعي
sinhale:: හරහා
skotgaele:: tro
slovake:: cez
slovene:: skozi
somale:: iyada oo
ŝone:: kuburikidza
sote:: ka ho
sunde:: ngaliwatan
svahile:: kupitia
taĝike:: ба воситаи
taje:: 1. ไปตาม, ทะลุผ่าน 2. ผ่านทาง 3. ตลอด, ตลอดทั้ง
tamile:: மூலம்
tatare:: аша
telugue:: ద్వారా
ukraine:: через
urdue:: کے ذریعے
uzbeke:: ichidan
vjetname:: thông qua
volapuke:: da
zulue:: ngokusebenzisa

tra inter

: Evitante barojn, de unu flanko al la alia flanko de: la suno brilis sur lin tra inter la branĉoj [15]; fumo de pulvo tiriĝis kiel nuboj tra inter la mallumaj arboj [16]; la luno aperis kaj ĵetis siajn radiojn tra inter la pintoj de l' pomarboj [17].

15. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Dio de dormo
16. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malbela anasido
17. T. Storm, trad. A. Behrendt: Kiam la pomoj estas maturaj..., Esperanto-Praktiko, 1927-02 (98)

angle:: through (and between)
beloruse:: праз, паміж
ĉine:: 介于 [jièyú], 介於 [jièyú]
france:: au travers de
germane:: zwischen ... hindurch
pole:: z pomiędzy

II.

Vortero kun la senco ².

trae

: De unu flanko ĝis alia: rajdanto sur ĉevalo povas tute libere traveturi la tutan arbon trae [18]! kvazaŭ la rigardo de la senkulpa infano trabruligus lin trae kaj disfluidigus la glacion, per kiu estis kovrita lia koro [19]; la suno […] trae varmigis la disvolvitajn rozojn [20]; trae de ĉiuj viaj grimacoj mi vidis la verecon […] kaj kiom da respekto vi havas [21]; Mi ja divenas vian noblan politikon ⫽ Mi trae komprenas vin [22]! Fingretoj, direktitaj al roza sun-helo, ⫽ Ruĝiĝis trae, kiel rubena juvelo [23]; iru, mi diras, aŭ mi trapikos vin trae [24]! la malvarmo trapenetras traen, ĝis la ostoj ^Metrop; domoj, trae bruligitaj, faladis [25]; profundetute

18. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
19. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
20. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio de la jaro
21. Molière, trad. D-ro L. L. Zamenhof: Georgo Dandin, Akto Dua
22. Internacia krestomatio, Patro
23. Adam Mickiewicz, trad. Antoni Grabowski: Sinjoro Tadeo, Libro IV.
24. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Kvina
25. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro XLIX

angle:: all the way through
beloruse:: скрозь, наскрозь
ĉeĥe:: naskrz, skrze
ĉine:: 穿透 [chuāntòu]
france:: de part en part
germane:: durch ... hindurch
hispane:: de principio a fin
hungare:: keresztül
japane:: 突き抜けて [つきぬけて], 端から端まで [はしからはしまで]
pole:: na wskroś, na wylot
ruse:: насквозь
slovake:: naskrz, skrz
ukraine:: наскрізь

traigi

: Fari, ke io iru trae de io: varma vento […] sin traigis silente tra la nebuloj [26]; la korpoparto, kiun estas plej malfacile traigi, estas la kapo [27]; teruro traigis lin nun je la nura penso pri tio [28]; tia tremo […] ŝin traigis ĉe lia proksimiĝo [29]; traigis lin kompata pento [30].

26. Władysław Reymont, trad. Kazimierz Bein: La Lasta, La Lasta
27. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
28. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro XXXII
29. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro VII
30. Adam Mickiewicz, trad. Antoni Grabowski: Sinjoro Tadeo, Libro VIII.

angle:: pass through
beloruse:: праймаць, працягваць
ĉeĥe:: proniknout, prorazit, prostrčit, protknout
ĉine:: 貫穿 [guànchuān], 贯穿 [guànchuān]
france:: traverser
germane:: durch gehen, durchlaufen
hispane:: cruzar, atravesar
hungare:: átvezet (vmin keresztül), átvisz (vmin keresztül)
japane:: 突き通す [つきとおす]
pole:: przenikać, przejmować, przebijać, nurtować
ruse:: провести (что-л. сквозь что-л.), продеть, пронзить
slovake:: preniknúť, prestrčiť
ukraine:: проводити, переміщати, пересувати, переносити (через що-н., з одного кінця в інший), протикати, простромлювати

traiĝi

: Atingi tra io; eniĝi kaj eliĝi: ho ve, mi estas tro dika! […] mi ne povas traiĝi [31]; vintre [ili] ne povas eliĝi, sed nun kiam la suno varmigis la teron, ili traiĝos [32]; la kampo vestiĝis komence flave kaj poste blue, fine traiĝis al tute neverŝajna, ultramara koloro [33]; Anjo elŝovis la nazon tra la malfermetata pordo, poste traiĝis la resto de ŝia korpo [34].

31. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
32. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Neĝulino kaj Rozulino
33. Sándor Szathmári: Vojaĝo al Kazohinio, Tria Ĉapitro
34. Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, 24

angle:: get through
beloruse:: праходзіць (праз), прабівацца
ĉine:: 通行 [tōngxíng], 得到通过 [dédàotōngguò], 得到通過 [dédàotōngguò]
germane:: durch kommen, durch passen
japane:: 突き抜ける [つきぬける]
pole:: przedostawać się, przebijać się

III.

1.: De komenca ĝis fina loko: trahaki, tratranĉi; trairi, trakuri, trapasi, traveturi, tralasi; traflugis anĝelo preter orelo ^PrV; tralegi libron [35]; (legi de la unua ĝis la lasta paĝo kun pli malpli da atento); atentan […] tralegon de tiu ĉi libro mi rekomendas al [ĉiuj] [36]; trarigardi la paĝojn ^Marta; la enhavon de granda kestoj oni trarigardis [37]; [li] trarigardis ĉiujn angulojn de la ĉambro, por kontroli, ĉu iu ne aŭskultas [38].
2.: De komenca ĝis fina momento: ili tradormis tie la nokton [39]; aĝon trababilinte, li dormis en bruo [40]; tradanci la nokton; tranokti; tralabori la tagon; ĉiu tago [estis] vane trasonĝita [41] (pasigita sonĝante); travintri vivon travivi estas art' malfacila ^PrV; ĝi sentis sin plensence feliĉa pro la tuta mizero kaj suferoj, kiujn ĝi trasurportis [42].
3.: De komenca ĝis fina grado de plenumo; komplete, tutplene: trabruli (tutbruli); la flamo kreskis supren kaj trabruligadis ĉiam novajn kronojn el rozoj kaj hederoj [43]; li tradandis (fordandis) en la vojo la monon [44]; tradiboĉi (fordiboĉi) ĉion ĝis la lasta ĉemizo [45]; ili forlasis iun banejon, ili estas preskaŭ trafrostitaj [46] (tutfrostita); tiun libron oni devas […] tralerni [47] (finlerni); jen ili ĉiuj elfrotiĝos kiel vesto, tineoj ilin tramanĝos [48] (formanĝos). el²
Rim.: Ĉar laŭ tiu lasta signifo la prefikso „tra“ estas ofte dubasenca, oni uzu prefere la pli taŭgajn vorterojn fin-, tut-.

35. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Daniel 12:4
36. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
37. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malnova domo
38. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XII
39. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 24:54
40. Adam Mickiewicz, trad. Antoni Grabowski: Sinjoro Tadeo, Libro V.
41. J. W. Goethe, trad. L. L. Zamenhof: Ifigenio en Taŭrido, Ifigenio en Taŭrido
42. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malbela anasido
43. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro LXII
44. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto dua
45. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto dua
46. La Ondo de Esperanto, 2002, №3
47. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 31
48. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 50:9

beloruse:: пра-
france:: parcourir (préfixe p. ex. kuri courir, trakuri parcourir en courant)
germane:: ~diboĉi: durchbringen (verschwenden).
hispane:: ~haki: piratear. ~labori: trabajar (por un tiempo). ~bruli: quemar. ~diboĉi: ir de juerga. ~frostita: refrigerado mediante.
hungare:: ~haki: átvág. 2. át-, keresztül- ~bruli: leég. ~diboĉi: elmulat. ~frostita: átfagyva.
pole:: ~haki: przerąbać, przekuć się. ~labori: przepracować. ~bruli: przepalić, wypalić się. ~diboĉi: przehulać. ~frostita: przemarznięty.
ruse:: ~haki: прорубить. ~labori: проработать (какое-то время). ~bruli: прожечь. ~diboĉi: пропить. ~frostita: промёрзший.

*tra UV

*tra