Hilel/o ^PIV1

Klera rabeno kaj sinedri-estro el la 1a jarcento a. K. kaj 1a jarcento p. K., instruinta tolereman komprenon de la hebrea leĝo: malmultaj konas la verkojn de Hilelo [1]; ĉar la vivo de Hilelo parte koincidis kun tiu de Jesuo, pluraj el liaj instruoj komparindas kun tiuj de Jesuo [2].

Unua projekto de neŭtrala religio prezentita de Zamenhofo precipe por la juda publiko, kaj poste ĝenerale diskonigita kiel homaranismo: la mirinda sukceso de la Bulonja kongreso konvinkis la iniciatorojn de la hilelismo, ke absoluta justeco, egaleco kaj frateco inter la popoloj en la praktiko estas plene ebla [3]; per tiuj vortoj [Zamenhofo] alvenas al la hilelismo, „nova religia partio, kiun ni intencas fondi en la sino de ĝis nun ekzistanta hebrea religio“ [4].