*hom/o PV
*homo, *homoj [1] ↝
Genro el familio homedoj (Homo), el kiu plu nur vivas la specio Homo sapiens, plej evoluinta vivaĵo de la tero, karakterizata per vertikala teniĝo, racia inteligenteco kaj parolkapablo: homoj ne ĉiam racie agas; ĉiu homo amas sin mem [2]; la homoj ne komprenas unu la alian kaj tial ili tenas sin fremde unu kontraŭ la alia[3]; la pronomon „li“ ni povas uzi por homo en ĉiu okazo, kiam la sekso estas por ni indiferantaLR .
viro
antropologio, arto, historio, medicino, menso, religio, scienco 2, socio 1, teĥniko
1.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Universala Vortaro,
-j
2. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 18
3. Zamenhof: El la unua libro de la lingvo Esperanto.
2. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 18
3. Zamenhof: El la unua libro de la lingvo Esperanto.
- angle:
- human ~oj: people, humans
- bretone:
- den, mab-den ~oj: tud
- ĉeĥe:
- člověk
- ĉine:
- 人 [rén]
- filipine:
- lalaki, tao
- france:
- être humain, homme (être humain), humain (subst.) ~oj: gens
- germane:
- Mensch ~oj: Leute
- greke:
- άνθρωπος
- hebree:
- אדם, בן אדם, בן אנוש
- hispane:
- hombre (ser humano), humano ~oj: gente
- hungare:
- ember ~oj: az emberek
- ide:
- homo ~oj: homi
- indonezie:
- manusia
- itale:
- uomo ~oj: gente
- japane:
- 人 [ひと]
- latinece:
- Homo, Homo sapiens
- nederlande:
- mens ~oj: mensen
- okcidentfrise:
- minske ~oj: minsken
- pole:
- człowiek ~oj: ludzie
- portugale:
- homem (ser humando)
- ruse:
- человек
- slovake:
- človek, nehnevaj sa (hra), človeče ~oj: ľudia
- taje:
- คน, มนุษย์
- tokipone:
- jan ~oj: jan
- volapuke:
- men ~oj: mens
*homa [4]
- De homo: la homa parolo; homaj kadavroj; faritaĵo de homaj manoj [5]; la nehomaj krioj de lia edzino [6].
4.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Universala Vortaro, -a
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 135:15
6. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉapitro 12a
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 135:15
6. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉapitro 12a
- bretone:
- -den, denel
- ĉeĥe:
- lidský
- france:
- humain (relatif à l'être humain) ne~aj: inhumain
- germane:
- menschlich
- greke:
- ανθρώπινος
- hebree:
- אנושי
- hispane:
- humano
- hungare:
- emberi
- ide:
- homala
- itale:
- umano
- kurde:
- mirov
- nederlande:
- menselijk
- okcidentfrise:
- minsklik
- pole:
- człowieczy, ludzki
- portugale:
- humano
- ruse:
- человеческий ne~aj: нечеловеческий
- slovake:
- ľudský
- tokipone:
- jan
- turke:
- insan, insan oğlu
- volapuke:
- menik
homaro ↝
- La tuta homa gento: grandegan signifon havus por la homaro la enkonduko de unu komune akceptita lingvo [7].

7.
Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 6, artikoloj pri esperanto, el la
unua
libro de la lingvo esperanto
- angle:
- humanity
- bretone:
- denelezh
- ĉeĥe:
- lidstvo
- ĉine:
- 人类 (tr. 人類) [rénlèi]
- france:
- genre humain, humanité (genre humain)
- germane:
- Menschheit
- greke:
- ανθρωπότητα
- hebree:
- האנושות
- hispane:
- humanidad
- hungare:
- emberiség
- ide:
- homaro
- indonezie:
- umat manusia
- itale:
- genere umano, umanità (genere umano)
- nederlande:
- mensheid
- pole:
- ludzkość
- portugale:
- humanidade
- ruse:
- человечество
- slovake:
- ľudstvo
- turke:
- insanlık
- volapuke:
- menät
homaranismo ↝
Projekto de neŭtrala religio prezentita de Zamenhofo, daŭrigo de Hilelismo, kun doktrino postulanta, ke ĉiu rigardu kaj amu ĉiulandajn homojn kiel siajn fratojn: la homaranismo, kiu varbos siajn adeptojn ne per blinda kredigado, sed per admonado, estas ja destinita sole nur por homoj libere pensantaj [8].
8.
L. L. Zamenhof: Respondo al P-ro Dombrovski, Ruslanda Esperantisto, 1906:5
- ĉeĥe:
- kosmopolitizmus, světoobčanství
- france:
- homaranisme
- germane:
- Humanismus
- hungare:
- homaranizmus
- indonezie:
- humanisme
- itale:
- homanarismo
- pole:
- hilelism
- ruse:
- хомаранизм, гиллелизм
- slovake:
- humanizmus, svetoobčianstvo
homeco
- 1.
-
La eco esti homo, aparteni al la homa gento, uleco:
depost la momento, en kiu mi perdis la kredon pri mia
homeco, miaj suferoj finiĝis
Marta
;
en sia demando la legantino mencias (ne)homecon de la
aganto
[9];
la homeco kaj la dieco de Jesuo Kristo.
- 2.
- La supozataj trajtoj de „nedifektita“ homa naturo (kompatemo, helpemo, bonfaremo): Vi pensas, ke la skito la barbara Aŭskultos tiun voĉon de la vero Kaj de l' homeco, kiun ne aŭskultis La grek' Atreo? [10]; kiel migranta, senhejma apostolo de libero kaj homeco mi montrus al ili la gvidstelon [11].
9.
S. Pokrovskij: Ĉu «de» aŭ
«per»?, La Ondo de Esperanto, 1999:5 (55)
10. Goeto, trad. Zamenhof: Ifigenio en Taŭrido, 5:3
11. Stellan Engholm: Vivo vokas
10. Goeto, trad. Zamenhof: Ifigenio en Taŭrido, 5:3
11. Stellan Engholm: Vivo vokas
- ĉeĥe:
- lidskost, lidství
- germane:
- 1. Menschsein 2. Menschlichkeit
- indonezie:
- 2. kemanusiaan
- ruse:
- 1. человечность, человечество (как качество), одушевлённость (грам.) 2. человечность
- slovake:
- ľudskosť
homeca
- 1.
- Rilata al homeco1: la malĝojiga, la lamentinda, sed tute homeca afero estas, ke tiuj, kiuj ĵus hieraŭ mem estis la persekutatoj, nun estas la plej kruelaj persekutantoj [12]
- 2. ↝
- Rilata al homeco2: ni volas kulturi ĉe niaj membroj „fortikan senton de homeca solidaro“ [13]; tiuj, kiuj laboras, estas tre helpopretaj kaj homecaj [14]
- germane:
- 2. menschlich
- indonezie:
- 2. manusiawi
- ruse:
- 1. человеческий 2. человечный
homido ↝
-
Ido de homo:
ho, rememoru, kia estas la daŭro de mia vivo, por kia
vantaĵo
Vi
kreis ĉiujn homidojn
[15].
infano
15.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 89:47
- bretone:
- bugel
- ĉeĥe:
- descendent, dítě, potomek
- france:
- enfant, fils d'homme
- germane:
- Menschenkind, Kind
- hungare:
- emberfia
- indonezie:
- anak-anak, anak manusia
- itale:
- bambino (zool.)
- nederlande:
- mensenkind
- pole:
- dziecko
- ruse:
- ребёнок
- slovake:
- dieťa, mláďa, potomok
- turke:
- insan oğlu
hominoZ ↝
-
Inseksa homo.
virino
- bretone:
- maouez
- ĉeĥe:
- žena, ženská
- filipine:
- babae, dalaga
- france:
- femme (femelle de l'homme)
- germane:
- Frau
- greke:
- γυναίκα
- hebree:
- בת אנוש
- hungare:
- asszony
- ide:
- homino
- indonezie:
- perempuan, wanita
- itale:
- donna (zool.)
- nederlande:
- vrouw
- pole:
- kobieta
- portugale:
- mulher
- ruse:
- женщина
- slovake:
- žena, ženská
- turke:
- kadın
- volapuke:
- jimen
ĉiuhoma ↝
- france:
- universel
- germane:
- gemein
- greke:
- παγκόσμιος
- hungare:
- emberi (egyetemes)
- indonezie:
- universal
- itale:
- universale (per tutti)
- pole:
- ogólnoludzki
- portugale:
- universal
- ruse:
- общечеловеческий
- turke:
- evrensel
malhoma, nehoma ↝
- france:
- inhumain
- germane:
- unmenschlich
multhoma, multehoma, homplena
- Enhavanta multajn homojn; loĝata de multaj homoj: homplena strato; multhoma lando; li ekrigardis tra la vitro sur la multehoman kaj multemovan straton Marta .
- bretone:
- poblek
- france:
- animé (populeux), populeux
- hungare:
- népes, zsúfolt
- itale:
- popolato (popoloso), popoloso
- nederlande:
- dichtbevolkt
- pole:
- ludny, pełen ludzi
- ruse:
- многолюдный
kavernhomo
Prahomo, kiu loĝis en kavernoj.
Rim.:
Prahistorio unue imagis, ke iuj prahomoj loĝis en
kavernoj, ĉar ili tie lasis pentraĵojn.
Tiu nocio ne plu validas.
[ĵv, 2005-08-26]
- ĉeĥe:
- troglodyt, člověk jeskynní
- france:
- homme des cavernes
- germane:
- Höhlenmensch
- hispane:
- cavernícola
- hungare:
- barlanglakó
- indonezie:
- manusia gua
- itale:
- uomo delle caverne, cavernicolo
- nederlande:
- holbewoner
- pole:
- jaskiniowiec
- portugale:
- homem das cavernas
- ruse:
- троглодит, пещерный человек
- slovake:
- pračlovek jaskynný človek
- turke:
- mağara adamı
komunhoma, komunehoma
- Interesanta ĉiujn homojn: ĉiu societo aŭ kongreso aparte decidu ion tian, kio alproksimigus la grandan komunehoman celon almenaŭ je unu paŝo EE .
- ĉeĥe:
- společný všem lidem, všelidský
- france:
- d'intérêt général
- hungare:
- közös emberi, általános emberi
- pole:
- wspólny wszystkim ludziom, ogólnoludzki
- ruse:
- общечеловеческий
- slovake:
- všeľudský
naturhomo
- Homo vivanta en natura kondiĉo, sen luksaĵoj de civilizo, kun nur elementaj rimedoj: Rembrandt […] faris akvaforton pri Adamo kaj Eva, kaj li prezentas ilin kiel bestecajn, simisimilajn naturhomojn [18].
18.
S. Aarse:
Spinoza, la filozofo de la homa feliĉo, Sennacieca Revuo, 1970 (98), p. 28a-44a
- france:
- homme primitif
neĝhomo, neĝviro
- Skulptita figuro simila al homo, farita el neĝo.
- angle:
- snowman
- bulgare:
- снежен човек
- france:
- bonhomme de neige
- germane:
- Schneemann
- indonezie:
- manusia salju
- itale:
- pupazzo di neve
pajlohomo ↝
- (frazaĵo) Homo, kiu nur ŝajne funkcias, malantaŭ kiu reale decidas aliaj homoj kaŝataj: hodiaŭaj studoj tamen pruvas, ke li estis nura pajlohomo: la vera ‚Ido‘ estis unu el la sekretarioj mem de la Komitato, nome Louis Couturat [19]. temas pri piramideta strukturo kun pluraj pajlohomoj, […] surscenigantaj simplan farson [20].
19.
T. Carlevaro:
Mondlingvaj akademioj, [vidita je 2006-06-08]
20. J. Camacho: La liturgio de l' foiro, 1999-03
20. J. Camacho: La liturgio de l' foiro, 1999-03
- ĉeĥe:
- loutka, nastrčený funkcionář, slaměný panák
- filipine:
- palaboy
- france:
- homme de paille
- germane:
- Strohmann
- itale:
- uomo di paglia
- pole:
- pozorant, przykrywka
- slovake:
- panák, strašiak
prahomo ↝
Iu el la diversaj prahistoriaj, tre antikvaj homoj, ankaŭ tiuj, kiuj rase malsimilas al nuntempuloj: laŭ via logiko, vortoj ne estas utilaj, ĉar prahomoj fartis bone sene [21].
21.
J. Cook: Re: Demando por ĉiuj..., soc.culture.esperanto, 1997-05-27
- ĉeĥe:
- pračlověk
- france:
- homme préhistorique
- germane:
- Vormensch, Urmensch
- indonezie:
- manusia purba
- itale:
- uomo preistorico
- pole:
- praczłowiek, człowiek pierwotny
- ruse:
- древний человек, доисторический человек
- slovake:
- pračlovek
- turke:
- tarihöncesi insanı
senhoma
- Kie homoj ne estas, nevizitata, neloĝata: la vojo inter la ĝardenoj estas senhoma [22].
22.
Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, ĉapitro 26a, p.
273a
- bretone:
- didud
- ĉeĥe:
- liduprázdný
- france:
- désert (inoccupé), désertique (inoccupé), inhabité, inoccupé, vide (inhabité)
- germane:
- menschenleer
- hispane:
- deshabitado
- hungare:
- néptelen, kihalt, lakatlan
- itale:
- deserto (agg. - disabitato), disabitato
- nederlande:
- onbewoond, onbemand
- pole:
- bezludny
- ruse:
- безлюдный
- slovake:
- neobývaný, pustý, ľudoprázdny
senhomejo
Loko, regiono, kie neniu homo vivas konstante: la arbaraj senhomejoj de la interna Afriko [23]; li alvenis la regionon de la kristanoj trans la senhomejo, tra kiu laŭ homa memoro neniu andaluza armeo pasis [24].
23.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ŝtono de la
saĝuloj
24. F. G. Bengtsson, trad. B. Nilsson: Orm la Ruĝa, 1989
24. F. G. Bengtsson, trad. B. Nilsson: Orm la Ruĝa, 1989
- france:
- désert (lieu inhabité)
- germane:
- Einöde
- itale:
- deserto (sost. - luogo disabitato), desolazione (sost. - luogo disabitato)
- pole:
- bezludzie, odludzie
senhomigi ↝
(tr)
-
Senigi je loĝantoj:
pesto kaj milito senhomigis la tutan landon.
dezertigi
- bretone:
- didudañ (v.k.)
- ĉeĥe:
- uprázdnit, zbavit obyvatel
- france:
- dépeupler, vider (de sa population)
- germane:
- entvölkern
- hispane:
- deshabitar
- hungare:
- elnéptelenít
- itale:
- spopolare
- nederlande:
- uitroeien, ontvolken
- pole:
- eksterminować, wyludnić
- ruse:
- обезлюдить
- slovake:
- evakuovať, vyprázdniť (od ľudí), vyľudniť
superhomo
Imago de nova homtipo, havanta eksterordinare superajn kvalitojn.
Rim.: La nocio venas de Henricus Müller kaj estis uzata poste de Herder, Goethe kaj Nietzsche. La nazioj misuzis la nocion por sia ideologio.
- bretone:
- dreistden
- ĉeĥe:
- nadčlověk
- france:
- surhomme
- germane:
- Übermensch
- hungare:
- übermensch, felsőbbrendű ember
- indonezie:
- manusia super
- itale:
- superuomo
- nederlande:
- übermensch, superman
- pole:
- nadczłowiek, superman
- ruse:
- сверхчеловек, супермен
- slovake:
- nadčlovek
superhoma
- Superanta la kapablojn de normala homo: la dioj donis al li superhoman memoron kaj la miraklan penetreman okulon [25].
25.
B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, ĉapitro 2a
- bretone:
- dreistdenel
- ĉeĥe:
- nadlidský
- france:
- surhumain
- germane:
- übermenschlich
- hebree:
- על-אנושי
- hungare:
- emberfeletti
- indonezie:
- supernatural
- itale:
- sovrumano (agg.)
- pole:
- nadludzki
- ruse:
- сверхчеловеческий
- slovake:
- nadľudský
- turke:
- insanüstü
virhomo ↝
-
Virseksa homo.
viro
- ide:
- homulo
- indonezie:
- laki-laki, pria
- nederlande:
- man
- volapuke:
- himen
homama ↝
-
Zorganta pri la feliĉo de l' homoj.
humana
- bretone:
- dengarour
- ĉeĥe:
- lidumilný, milující lidi, přátelský
- france:
- philanthrope (adj.)
- hebree:
- אוהב בריות
- hispane:
- filántropo
- hungare:
- emberszerető
- itale:
- filantropico
- nederlande:
- menslievend
- ruse:
- человеколюбивый
- slovake:
- milujúci ľudí
- turke:
- insansever
homevitulo
- Homo, kiu malŝatas kaj evitas aliajn homojn.
- bretone:
- dengasaour
- ĉeĥe:
- mizantrop, samotář
- france:
- misanthrope (subst.)
- greke:
- μισάνθρωπος
- hebree:
- שונא אדם
- hispane:
- misántropo
- hungare:
- emberkerülő
- itale:
- misantropo
- nederlande:
- misantroop
- pole:
- mizantrop, odludek
- portugale:
- misantropo
- ruse:
- нелюдим, бирюк, мизантроп
- slovake:
- samotár
- turke:
- insandan kaçar, mizantrop
administraj notoj
~ino:
Mankas verkindiko en fonto.
ĉiu~a: Mankas dua fontindiko.
ĉiu~a: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
kavern~o: Mankas dua fontindiko.
kavern~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
neĝ~o, neĝviro: Mankas dua fontindiko.
neĝ~o, neĝviro: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
sen~igi: Mankas dua fontindiko.
sen~igi: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
super~o: Mankas dua fontindiko.
super~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
vir~o: Mankas dua fontindiko.
vir~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~ama: Mankas dua fontindiko.
~ama: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~evitulo: Mankas dua fontindiko.
~evitulo: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
ĉiu~a: Mankas dua fontindiko.
ĉiu~a: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
kavern~o: Mankas dua fontindiko.
kavern~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
neĝ~o, neĝviro: Mankas dua fontindiko.
neĝ~o, neĝviro: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
sen~igi: Mankas dua fontindiko.
sen~igi: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
super~o: Mankas dua fontindiko.
super~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
vir~o: Mankas dua fontindiko.
vir~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~ama: Mankas dua fontindiko.
~ama: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~evitulo: Mankas dua fontindiko.
~evitulo: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.