universal/a

^*universala

1.: Koncernanta la tutaĵon de la objektoj, ĝenerala: universala (en ĉio) genio; universala historio ^Marta. universa.
2.: (figure) Tutmonda, internacia: Andreas Müller (1681) […] havis la intencon krei universalan lingvon, fonditan sur la ĥina lingvo kaj ĝiaj signoj de skribado ^FK; la unua eldono de la Universala Vortaro [1]; la oka universala kongreso de Esperanto [2].
3.: (figure) Aplikebla en ĉiuj situacioj: universala rimedo, kuracilo, ŝraŭbilo; la universala prepozicio „je“ ^VivZam; [ŝi] iris prepari por ŝi tason da varma biero kun butero kaj sukero, trinkaĵon, kiun ŝi rigardis kiel la solan veran universalan rimedon [3].

1. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Antaŭparolo
2. L. L. Zamenhof: Homaranismo, Homaranismo
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ŝi estis tute sentaŭga

angle:: universal
beloruse:: унівэрсальны, сусьветны, усеагульны
bretone:: hollvedel
ĉeĥe:: světový, univerzální, všeobecný, všestranně použitelný
finne:: yleinen, yleis-, maailman, yleispätevä, universaali(nen)
france:: universel
germane:: universell
greke:: παγκόσμιος
hispane:: universal
hungare:: egyetemes, univerzális
itale:: universale (generale, totale)
japane:: 普遍的な [ふへんてきな], 全般的な [ぜんぱんてきな], 全世界の [ぜんせかいの], 万国の [ばんこくの], 万能の [ばんのうの], 汎用の [はんようの], 万有の [ばんゆうの]
katalune:: universal
nederlande:: universeel
portugale:: universal
ruse:: универсальный, всеобщий, всемирный, разносторонний
slovake:: univerzálny, všeobecný, všestranný, všesvetový
svede:: universell
ukraine:: універсальний, загальний, всесвітній, різнобічний

Tio, kio estas universala.

a): Iu el la ĝeneralaj ideoj, kategorioj, ecoj... kiujn realismo regardas ekzistantaj, kiujn nominalismo rigardas neekzistantaj: la disputo pri la universalaĵoj [4]
b): Iu el la ĝeneralaj ecoj, kiuj troveblas en ĉiuj lingvoj aŭ ofte kundepende en ia nombro da lingvoj: reaperantaj trajtoj […] estas nomataj universalaĵoj, ĉar ili malkaŝas al ni certajn universalajn propraĵojn de la homa lingvo [5]; montriĝis, ke tiaj universalaĵoj en strikta senco ne ekzistas, kaj ke la lingvoj eĉ ne tre similas unu al la alia en la esprimo de spaco [6].

4. Vikipedio, Filozofio de Mezepoko, 2016-06-28
5. W. Jansen: Naturaj vortordoj en Esperanto, 2008
6. Monato, Kirilo Brosch: Spaco kaj lingvo ĉu facila afero?

: Ampleksado de ĉiuj homoj en sia konsidero: internaciigo […] estas speciala ekzemplo de la ĉiama natura interbatalo inter tio, kion oni povas nomi „apartismo“, kaj „universalismo“ [7].

7. P. Otlet, trad. E. Ramo: La Internacia Organizo kay [tiel] la Internaciaj Asocioj, Esperanto, 1910:5 (73)