*glob/o UV

*globo

1.
Fizika objekto, korpo, kies supraĵo pli aŭ malpli ĝuste formas sferon: la tero estas globo [1]; granda neĝglobo [2]; li volvos vin kaj rulos kiel globon [3]; [la] tera globo [4]; oni vidis la tutan rondan lunon kiel blue-grizan globon [5]; fajroglobo ĉe la ĉielo suspektigas flugmaŝinan akcidenton [6]; en la mezo […pendis] granda vitra rozokolora globo, kiu entenis en si lampon Marta ; roza globo kun bluaj flugiloj kaj verdaj serpentoj [7]; maljuna pastrino eksciis […] el kristala globo, ke ni ĉiuj pereos [8]; la diafanaj vitrogloboj de la lustroj lumigis […] laŭ opala rebrilo [9]; la elektraj lumgloboj de la stratoj [10]; SPO kegla globo [11]; SPO lignaj globoj de bilardoj Metrop ; SPO la pezglobo estas fera aŭ latuna globo kun difinitaj pezo kaj diametro [12]. ANA okulglobo; TEK la globoj de lagro; GEOG kartona geografia globo (t.e. globuso); li laboras super kartoj kaj globoj geografiaj [13]; en oktobro, dum kukurba popolfesto, oni ĉizas en la ŝelon de la malplena kukurboglobo vizaĝon kaj lumigas per kandelo [14]; globkrajono; amikoj de Esperanto, kiuj reprezentas per si preskaŭ ĉiujn landojn de la tera globo [15]; ni ne havas kristalan globon (kiel uzatan de aŭguristoj), do ni nur atendu kaj vidu [16].
Rim.: Por objekto kun mapli regula formo, ofte pli konvenas la nocio bulo.
2.
MATMatVort
a)
(Globo kun centro `a` kaj radiuso `rho`) Aro da ĉiuj tiaj punktoj el metrika spaco, ke ilia distanco `d` de `a` la radiuson `rho` malsuperas (`d lt rho`, por „malfermita globo“), aŭ ne superas (`d le rho`, por „fermita globo“).
Rim.: Ĉi-sence troveblas ankaŭ „bulo“ [17].
b)
PIV2 (Speciale:) Same difinita (fermita aŭ malfermita) globo2.a (solido3) en tridimensia eŭklida spaco: la volumeno `V` de globo havanta la radiuson `r` estas `V=4pi r^3//3`.
VD:centro, diametro, radiusoPRT:segmento, globtavolo, globdisko
1. L. L. Zamenhof: Esenco kaj Estonteco, ĉapitro 1a
2. Julij Muraŝkovskij: Kien fluas roj’ Castalie, VII. Gimnastiko por artaj sistemoj
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 22:18
4. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Dano Holger
5. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Kolo de botelo
6. Monato, Franz-Georg Rössler: Verda muro kaŝis grizajn sekretojn, 2013
7. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro VI
8. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro X
9. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Deksesa
10. Ferenc Szilágyi: Koko Krias Jam!, II
11. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Tria
12. T. Ujlaky-Nagy: La sporta lingvo en Esperanto, 1972
13. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
14. Monato, Walter Klag: La kukurbo frukto multvizaĝa, 2008
15. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Unua Kongreso Esperantista en Boulogne sur Mer en la 5a de aŭgusto 1905
16. Marc Vanden Bempt: EŬROPA UNIO: Eŭro unujara, Monato, 2000/03, p. 14
17. R. Hilgers: Yashovardhan: k.a.: EK-Vortaro de matematikaj terminoj, §53
angle:
1. globe, ball 2.a ball (in a metric space) 2.b sphere, ball (solid)
beloruse:
шар, куля, сфэра
ĉeĥe:
koule
ĉine:
1. 枪弹 [qiāngdàn], 弹 [dàn], 珠 [zhū]
france:
1. globe, boule geografia ~o: globe (représentant la Terre). 2.a boule (dans un espace métrique) 2.b sphère, boule (volume sphérique)
germane:
1. Kugel 2.a Kugel 2.b Kugel
hispane:
1. bola geografia ~o: globo terrestre, globo terráqueo, orbe. 2.a bola (de un espacio métrico) 2.b esfera, bola (volumen esférico)
hungare:
1. biliárdgolyó geografia ~o: földgömb.
indonezie:
globe, bola, bulatan
japane:
球体 [きゅうたい], 球 [たま], 玉 [ぎょく], 鋼球 [こうきゅう]
nederlande:
bol 1. bal, bol geografia ~o: wereldbol.
pole:
2.a kula (w przestrzeni metrycznej) 2.b kula (bryła)
portugale:
globo, bola, orbe
ruse:
шар pez~o: ядро (спортивное). 2.a открытый шар 2.b шар (тело)
slovake:
guľa
ukraine:
куля

globa

1.
Globforma: globa fulmo (lumanta globo ŝvebanta en aerfluo) [18]; globe kunvolvita tuketoZ .
2.
Tuttera, tuttergloba: jam delonge ekzistas GPS (globa pozicia sistemo), aro da satelitoj el kiuj ĉiam tri estas videblaj en preskaŭ ĉiuj lokoj de la mondo [19]. VD:mondvasta, tutmonda, universala2
18. M. Lewin: Meteologia terminaro, 1961
19. R. Rotsaert: Galileo defios UsononMonato
angle:
1. globular 2. global
beloruse:
1. шараабрысны, шарападобны, круглы, сфэрычны 2. глябальны, сусьветны
ĉeĥe:
kulatý, kulový
ĉine:
1. 球形 [qiúxíng]
france:
1. rond (sphérique), sphérique
germane:
1. kugelig
hispane:
1. esférico 2. global
hungare:
1. gömb alakú
indonezie:
1. sferis, bulat 2. global
japane:
球体の [きゅうたいの], 球の [たまの], 球形の [きゅうけいの], 球状の [たまじょうの]
nederlande:
1. bolvormig
pole:
1. kulisty
portugale:
1. globular
ruse:
1. шаровидный, шарообразный, круглый ~a fulmo: шаровая молния. 2. глобальный, всемирный
slovake:
guľatý
tibete:
རིལ་རིལ་
ukraine:
кулястий, круглий

globeto

Malgranda globo: aerglobeto; MED farmaciaj globetoj; en la densa barbo li havis vitran globeton, el kiu fluis parfumoj [20].
a)
FIZL Sanga globeto, sangoĉelo: en la XVII-a (17a) jarcento dank' al mikroskopo oni studis la angiojn de ĝiaj interfingraj membranoj kaj oni malkovris la sangajn globetojn [21].
b)
SPO Globeta ludilo el argilo, vitro aŭ alia malmola materialo, uzata en diversaj surteraj ludoj: li survoje hejmen renkontis konatojn kaj baldaŭ estis surgenue ĉe la vojflanko, ludante per la globetoj [22].
20. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉapitro 13a
21. -: Mirigaj ranoj, Kulturaj Kajeroj, 1972:5, p. 5a-6a
22. E. Turner, trad. R. McGrath: Sep Junaj Aŭstralianoj, 1994
angle:
globule, bead
beloruse:
шарык, кулька
ĉeĥe:
kulička
ĉine:
水珠 [shuǐzhū], 小球 [xiǎoqiú], 丸 [wán]
france:
globule, bulle, bille
germane:
Kügelchen
hispane:
glóbulo
indonezie:
1.a sel darah 1.b biji (utk permainan) bulatan kecil, butir, butiran, gumpal, gumpalan, manik, manik-manik
japane:
小球体 [しょうきゅうたい], ビー玉 [ビーだま], 球 [たま], 珠 [たま]
nederlande:
bolletje
pole:
kulka
portugale:
glóbulo
ruse:
шарик
slovake:
guľka
ukraine:
кулька

ĉielglobo

Ĉielosfero: ĉiumonate la suno orienten progresas dekduonon de la ĉielglobo aŭ 30° laŭ la ekliptiko [23].
23. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, 2012.07.28
germane:
Himmelskugel

duonglobo

Duono de globo; objekto havanta tian formon: ANA la dekstra duonglobo de la cerbo; GEOG la norda duonglobo; GEOG la orienta duonglobo; sub la plafono estis enŝraŭbigita senbrila duonglobo de la elektra lampo Metrop ; antipodo estas loko de la tero kuŝanta sub niaj piedoj sur la alia duonglobo PV .
angle:
hemisphere dekstra duon~o de la cerbo: hemisphere. norda duon~o: northern hemisphere. orienta duon~o: eastern hemisphere.
beloruse:
паўшар'е, паўкуля
ĉeĥe:
polokoule Země
france:
hémisphère
germane:
Halbkugel dekstra duon~o de la cerbo: Halbkugel, Hemisphäre.
hispane:
hemisferio dekstra duon~o de la cerbo: hemisfero derecho. norda duon~o: hemisferio norte. orienta duon~o: hemisferio oriental.
hungare:
félgömb dekstra duon~o de la cerbo: jobb félteke. norda duon~o: északi félgömb. orienta duon~o: keleti félgömb.
indonezie:
hemisfer, setengah bola norda duon~o: belahan bumi utara, hemisfer utara. orienta duon~o: belahan bumi timur, hemisfer timur.
japane:
半球 [はんきゅう]
nederlande:
halfrond, hemisfeer dekstra duon~o de la cerbo: rechter hersenhelft. norda duon~o: noordelijk halfrond. orienta duon~o: oostelijk halfrond.
pole:
półkula dekstra duon~o de la cerbo: półkula.
portugale:
hemisfério
ruse:
полушарие dekstra duon~o de la cerbo: правое полушарие мозга. norda duon~o: северное полушарие Земли. orienta duon~o: восточное полушарие Земли.
slovake:
pologuľa Zeme
ukraine:
півкуля

fadenglobo

(evitinde) =fadenbulo
france:
pelote
germane:
Garnknäuel
hispane:
ovillo
indonezie:
bola benang
pole:
kłębek
ruse:
клубок

ĵetglobo

SPO globo plejofte ligna aŭ metala, tenebla per unu mano, uzata en diversaj ludoj en kiuj ludantoj provas ilin ĵeti plejeble proksimen al iu celo: diversaj ĵetglobludoj estas popularaj precipe en Kroatio, Italio, Francio; dum la posttagmezoj dimanĉaj mi iris tien kun via patro por ludi je ĵetgloboj. [24].
24. I. Silone, trad. D. Mistretta: La sekreto de Luka, [vidita en 2018]
beloruse:
ядро (спартовае)
france:
boule (de jeu de boule)
hispane:
bocha (del juego de bochas)
itale:
boccia
japane:
砲丸 [ほうがん]
ukraine:
ядро

kristallglobo, vitroglobo

Granda travidebla globo el vitro aŭ kristalo, en mezepoko uzata por koncentrado de lumo, aŭ por aŭgurado: ŝi timas, ke la sorĉistino eltrovos la ŝtelinton per konsulto de sia kristalglobo [25].
25. Cezaro Rossetti: Kredu min, sinjorino!, 9. Trafas Pugno Pugnon.
germane:
Kristallkugel, Glaskugel

platglobo

GEOG Mapo de la tuta terglobo: ĝi trapasas ĉiujn meridianojn egalangule kaj rezultigas la saman kalkulon kiel per rekta linio desegnita sur platglobo [26].
26. Vikipedio, Kiblo
angle:
world map
beloruse:
плянісфэра, мапа сьвету (з паказам паўкуляў)
ĉine:
世界地图 [shìjièdìtú]
france:
planisphère
germane:
Weltkarte
hispane:
planisferio
hungare:
világtérkép
indonezie:
planisfer, peta dunia (bentuk datar dr globe)
japane:
世界地図 [せかいちず], 平面球形図 [へいめんきゅうけいず]
nederlande:
wereldkaart
portugale:
planisfério
ruse:
планисфера
slovake:
zemská mapa
ukraine:
карта півкуль

regnoglobo

Insigno de potenco en formo de globo, simbolanta la mondon kun kruco sur ĝi: la oran kronon li havis sur la kapo, la sceptron en unu mano kaj la regnoglobon en la dua [27]. VD:sceptro
27. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Vojkamarado
angle:
globus cruciger
france:
orbe crucigère
germane:
Reichsapfel
ruse:
держава (символ)

sunglobo

La suno rigardata laŭ sia globformo: la fajra sunglobo jam alproksimiĝis al la ĉehorizontaj nuboj [28].
28. H. A. Luyken: Pro Iŝtar, Ĉapitro IX
germane:
Sonnenkugel

terglobo

GEOG La planedo Tero konsiderata kiel tuto, kun ĝia formo proksima al globo: li ĉiam iris laŭ sia kutimo, kvazaŭ li, tute sola, kapablus ŝanĝi la pozicion de la akso de la terglobo [29]; pli vasta ol la terglobo [30]; tergloba varmiĝo [31]; la estigita tertremo estis mezurebla sur la tuta terglobo [32]; la gripviruso povas kaŭzi vastegajn epidemiojn, kiuj povas endanĝerigi la tutan terglobon [33].
29. Sabahattin Ali, trad. Ferruh Canatay: Ide-kamarado, „Paŝoj al plena posedo“, la paŝo 7ª
30. Hose Marques: Vojaĝo al la provinco Tukumano, Monato, 2000/12, p. 22
31. Monato, Stefan MacGill: Dudirekta instruo kaj influo, 2005
32. Evgeni Georgiev: Vulkanoj, Monato, 2001/02, p. 22
33. Monato, Vladimir Lemelev: Birda gripo, ĉu danĝera por la homo?, 2003
angle:
globe
beloruse:
Зямля, зямны шар, зямная куля
ĉeĥe:
zeměkoule
ĉine:
地球 [dìqiú]
france:
globe terrestre (la Terre)
germane:
Erdkugel
hebree:
כדור הארץ
hispane:
globo terráqueo
hungare:
földgolyó
indonezie:
globe, bola dunia
japane:
地球 [ちきゅう]
nederlande:
aardbol
pole:
kula ziemska, glob ziemski, Ziemia
ruse:
земной шар
slovake:
zemeguľa
ukraine:
земна куля

blanka globeto

Blanka sangoĉelo: tromultiĝo de blankaj globetoj en la sango [34].
34. E. Grosjean-Maupin: Plena Vortaro de Esperanto, leŭkemio
angle:
white blood cell
beloruse:
лейкацыт, белая клетка крыві
hispane:
glóbulo blanco
indonezie:
sel darah putih

kava globo

Solido konsistanta el ĉiuj punktoj inter du samcentraj sferoj: la terkrusto kaj la atmosfero formas kavajn globojn.
VD:ŝelo
angle:
hollow sphere, hollow globe
beloruse:
полы шар, парожні шар
hispane:
esfera hueca
indonezie:
bola berongga
ruse:
полый шар

ruĝa globeto

Ruĝa sangoĉelo: malpliiĝo de hemoglobino kaj de ruĝaj globetoj [35].
35. E. Grosjean-Maupin: Plena Vortaro de Esperanto, klorozo
angle:
red blood cell
beloruse:
чырвоная клетка крыві, эрытрацыт
hispane:
glóbulo rojo
indonezie:
sel darah merah

administraj notoj

pri ~eto: 
    Mi ne certas, pri kio temas la farmaciaj ~etoj.
    Ĉu sinonimoj de „granolo“?
    [MB]
pri faden~o : 
      La PV-a difino estas „volvaĵeto da fadeno“
      kaj mi ne vidas esencan diferencon disde
      „fadenbulo“.
      [MB]
~a: Mankas verkindiko en fonto.
duon~o: Mankas verkindiko en fonto.
faden~o: Mankas dua fontindiko.
faden~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
blanka ~eto: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
kava ~o: Mankas dua fontindiko.
kava ~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
ruĝa ~eto: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.