^*punkt/o

1.

Malgranda makulo^1.b sur supraĵo: la punktoj kaj strekoj de la Morsa alfabeto; havi ruĝajn punktojn sur la haŭto; nigra punkto vidiĝis en la ĉielo, anoncante pluvon; la flava punkto en la lekanto brilis kiel oro [1]; sur la verda tabulo ili aspektas kiel punktoj de kreto [2]; [li rigardis] la ruĝajn punktojn sur la blue tapetitaj muroj ^IK ; la sablo estis makulita de brunaj sangaj punktoj [3]. formo¹

2.

Interpunkcia signo (.) uzata precipe por marki frazfinon kaj mallongigon: demandosigno estas uzata post demandaj ĉeffrazoj anstataŭ punkto ^PMEG ; uzu „ktp“ (sen punkto) kaj ne k.t.p. [4]; nur la litero „f“ kaj poste kelkaj punktetoj, kiuj povas indiki mankantajn literojn (vd tripunkto) [5]; punktokomo [6]; (figure) meti la finan punkton al polemiko.

a)

Apartigilo en la skribo de nombroj: decimalpunkto; milpunkto. onkomo

Rim.: En internaciaj dokumentoj oni uzu komon por apartigi decimalojn kaj spaceton por apartigi milojn, ekz-e 125 250 416,75. Diverslande oni uzas jen punkton jen komon por apartigi la decimalojn kaj jen komon malaltan aŭ altan aŭ spaceton por apartigi la milojn de granda nombro.

b)

(figure) Emfazas la antaŭan frazon, precipe por montri ke ĝi ne estas diskutinda: ŝi deklamis, ke ŝi jam principe ne tiom okupiĝas pri diabloj, ŝi kredas je la bono kaj je la malbono, punkto [7]; kial ne fari laŭ lia peto: cedi al li la misiiston kaj punkto [8]?

3.

Preciza loko aŭ tempo, kie io okazas: la deirpunkto, alvenpunkto; mi estas nur la centra punkto, en kiu kolektiĝis ĉiuj gratuloj [9]; la armeojn [starigi] en la plej gravaj punktoj de la lando [10]; dometo, staranta sur alta punkto de monto; ne malproksime de l' punkto de l' kuniĝo de la du intermontoj [11]; sur la plej altaj punktoj de la lando oni finis la rikolton [12]; la sankta kurteno forte skuiĝis kaj en diversaj punktoj aperis flametoj [13]; [li] fikse rigardis ĉi tiun punkton [14]; akiru punkton de apogo [15]; sur la plej alta punkto de sia vivo [16]; ĉi tie estas la punkto de turniĝo de la historio [17]; tiuj kvar feliĉaj tagoj estis la luma punkto de lia tempo de juneco [18]; ni parolis tion kaj alion kaj fine tamen staris sur la sama punkto (ne progresis) [19]; sur kia punkto li freneziĝis ^Hamlet ? li ĝin rigardus de diversaj punktoj de vidado (vidpunkto) ^BdV ; unu el la plej tikla³j punktoj de […] kompleksa politika panoramo [20]; tio estas lia tikla, vunda punkto (pri tio li estas tre impresebla, tio estas lia malforta flanko); el la vidpunkto de infano [21].

4.

Speciala temo, kiun oni atentas: [li] observas la tutan leĝaron, sed falpuŝiĝas pri unu punkto [22]; pri tiu punkto mi havas alian opinion [23]; li koncerne tiun punkton ne fariĝis pli saĝa [24]; tiu aŭ alia punkto estas sendube erara [25]; ni ne parolos plu pri tiu ĉi punkto ^EE ; ni lasos por kelka tempo flanke la demandon pri la ebleco aŭ neebleco de la enkonduko de lingvo internacia (pri tiu ĉi punkto ni parolos malsupre) […] [26]; la diskutita punkto de la regularo estis...; la ĉefa punkto estas sukcesi; parolado, prediko pri tri punktoj; Sofio estis tute ne bela, tamen sen okulincitantaj malbonpunktoj [27]. (p-to) objekto³

Rim.: Por referenci punkton en oficiala dokumento oni foje mallongigas la vorton al p-to: raportoj al Unesko pri la progresoj de Esperanto-instruado en lernejoj, konforme al p-to IV.4.224 de la Rezolucio de Unesko de 1954 ^EeP .

5.

a)

[28] Senlime malvasta spacero, konsiderata kiel havanta nek larĝon, nek longon: renkonto de du rektaj linioj naskas unu punkton.

b)

[29] Elemento en spaco, speciale topologia, afina aŭ metrika.

6.

Malgranda enpaĝiga mezurunuo de longo, kies valoro varias laŭ landoj: en Anglalingvujo oni uzas la „pigan punkton“ (351 µm) kaj la „grandan punkton“ (353 µm); en la kontinenta Eŭropo oni uzas la „ciceran punkton“ (376 µm); naŭpunkta tiparo.

(tr)

Meti, desegni multajn punktojn sur io: punkti gravuraĵon; griza, nigre punktita plumaro; blua papero ruĝe punktita tapetis la murojn ^IK ; ŝtonegoj punktitaj de strangaj signoj [30]; li trovis sukplenan verdaĵon de herboj, punktitan de floroj [31].

Ekzakta loko, al kiu oni celas: mi fariĝis la celpunkto de koncentrita atako [32];

Precipa, centra punkto³ aŭ ⁴: prefere mi listigu ĉefpunktojn favorajn kaj malfavorajn [33]; la ĉefpunkto estas, ke Wodehouse ne estis filozofo [34]; la Stanislavo-placo […] transformiĝis de ĉefpunkto de la urba aŭtotrafiko al bela, prestiĝa zono por piedirantoj [35].

a)

Unu el la kvar gravaj punktoj de la horizonto: Nordo, Sudo, Oriento, Okcidento.

Interpunkcia signo (:) uzata precipe por enkonduki klarigon aŭ citaĵon: necesas majusklo, se la dupunkto enkondukas plurajn frazojn [36]; komencu termon per dupunkto kaj ĝia difinado apude [37].

Bazo de ekago; aŭ (figure) rezono, tuto de antaŭsupozoj por pensado aŭ agado: dum longa, tre longa tempo tiu afero […] estis la elirpunkto de miaj paŝoj al kompreno, al dubo kaj al kritiko [38]; la ambasado estas elirpunkto por rezisto kontraŭ la registaro kaj sendependa de partioj kaj organizoj [39]; estante ne nura pedagogo, sed vera verkisto, li samtempe kreis simplan artverkon aŭtentikan, jen do bona deirpunkto [40]; li deklaris, ke tio estas iom konfuza kaj embarasa, li postulis iaspecan „naturan ekirpunkton“ [41]; la aŭtoroj tro facilanime akceptas la elirpunktojn de institucioj, ekonomia sistemo kaj ŝtatorganizado, kiujn ili fakte devus kritike konsideri [42].

Definitiva, decidita fino de iu afero, de iu procezo: la eldonaĵo Masko nun metis ian finpunkton al tiu espero-plena vojo, ĉar ĝi malkovras sklerozemajn tendencojn [43]; la balancilo […] svingiĝas supren, al iu finpunkto [44]. ekstremaĵo, fino¹, maksimumo

Loko, en kiu oni komencis ion: do ni revenis al la komencpunkto [45]; pli-malpli la samaj aŭtomobiloj atingas lin, ĉu li estas ĉe la komencpunkto aŭ kelkajn kilometrojn plu [46].

Kontrapunkto (kontraŭpoluso, kontraŭvoĉo): Somermezo, kiun oni en aliaj landoj nomas Johanofesto […] estas la festo, kies kontraŭpunkto en la jarorondo estas la vintromezo, la sunreveno [47]; general’ Knjazjeviĉ […] kaptis rapiron, levis […], svingis fulme-brile, […] kruc-arton, muelilon, kurban, tranĉan baton, ŝtelbaton, kontraŭpunktojn [48].

[49] Mezo: (figure) ŝi estis la mezpunkto de ĉiu vivo [50].

Preciza loko en kiu oni mezuras ion: troviĝas neniu obstaklo inter la muelilo kaj la mezurpunkto [51].

Loko, de kiu oni observas ion: ilia vigla babilado atingis min sur mia alta observopunkto en komuna ĥoro kun la same vigla blekado de la anseroj kaj anasoj [52]. gvatejo, posteno², vaĉejo

(figure) Esprimita opinio aŭ sinteno je pridisputata temo: la teksto estas ampleksa kaj bone prilumas mian starpunkton pri multaj aktualaj demandoj [53]; laŭ tiaj argumentoj la dosiero prenis nekutiman starpunkton [54]; ofte malfacilas konstati, kie troviĝas la vere porhomara starpunkto [55].

Diakrito en formo de punkto metita super la koncerna baza litero: en Esperanto superpunkto diferencigas j disde ĵ.

Ekzakta, difinita momento: akuzativo de tempopunkto: Vaŝington estis naskita la dudek-duan de Februaro [56]; multaj skribaĵoj mencias la eventojn okazintajn ĝis la tempopunkto, kiam post okcent jaroj la korpo de la apostolo aperis en la Kampo de la steloj, de kiu devenas la nuna nomo de la urbo Santiago de Compostela [57].

Interpunkcia signo (…) uzata anstataŭ punkto post nefinitaj frazoj, aŭ kie io estas ellasita, aŭ signas iom longan paŭzon (pro hezito, interrompo ktp): la difino en PIV sekvigas tiun nombron per tripunkto [58]; la tripunkton oni ne juĝu silento pro pudoro aŭ pro neceso kaŝi ion misteran: ili simple indikas, ke estas truo en la papiruso mem [59]; krom la ja ironiaj supre aluditaj tripunktoj mi evitas ĉi-kontribuaĵe krampojn, streketojn kaj aliajn subitajn halto-indikojn [60]. elipso¹

(figure) Grava ŝanĝo de direkto, de agmaniero, ofte sub premo de ekstera cirkonstanco: en la homa historio estas eventoj, kiujn oni povas taksi turnopunktoj [61]; la jaro 2008 iĝos grava turnpunkto en la historio de la homaro [62]; sentebla turnopunkto du semajnojn antaŭ la baloto [63]; turnopunkto venis en 1992, kiam la tiama flandra ĉefministro […] konvinkis […] la investkompanion de la flandra registaro, finance subteni [64].

1.

Punkto de observado: li vidis, ke supre kaj malsupre estas la sama afero, depende de la vidpunkto, kiun oni okupas sur la ŝvebanta globo [65].

2.

(figure) Mensa pozicio el kiu oni rigardas aferon: laŭ / el tiu vidpunkto vi estas prava; eĉ de sia pastra vidpunkto li volos riproĉi lin [66]; ĝi estas rimarkinda laŭ pluraj vidpunktoj [67]; oni devas ja konsideri iliajn kutimojn kaj tiun vidpunkton, el kiu ili rigardas la vivon kaj ĝiajn aferojn ^Marta ; fiksita vidpunkto, pozitiva konscio, blindigus kaj surdigus la poeton al la veraj tendencoj de la epoko [68].

Zenito: vintre […] la suno neniam venas eĉ proksimen al la zenitpunkto de la ĉielo, kaj inter la tagiĝo kaj vesperiĝo ne pasas tro multaj horoj [69]. kulmino

[70] (de bildigo `f`) Tia elemento `x`, ke `f(x)=x`: kuntiro de kompleta metrika spaco al si mem akceptas nur unu fiksan punkton.

Rim.: Oni diras sendistinge „`a` estas fiksa punkto de `f`“, aŭ „punkto `a` estas fiksa per `f`“.