*ĉiel/o PV
*ĉielo
- 1.
-
La ŝajne volba spaco etendiĝanta super nia kapo,
en kiu ni vidas la astrojn:
la ĉielo estas blua
[1];
bela sennuba ĉielo;
la vintra ĉielo brilis per la plej pura lazuro
Marta
;
la steloj de la ĉielo brilis
[2];
matene la ĉielo estis kovrita de dika, plumbogriza nubtavolo, kiu ne permesis tagiĝon
[3];
(figure)
glori, altigi iun ĝis la ĉielo.
(vd apoteozi)
ĉielosfero,
firmaĵo,
firmamento - 2.
La restadejo de Dio aŭ dioj, kaj kien laŭ kristana kredo iros la animoj de piaj vivintoj:
ho Dio Cebaot, returniĝu, rigardu el la ĉielo kaj vidu
[4];
mi rigardos (post mia morto) al vi de la ĉielo kaj ĉiam estos apud vi
[5];
portante mortintan infanon al la ĉielo
[6];
al Ramzes ŝajnis, ke li estis levita al la ĉielo
(plene feliĉa)
[7].
paradizo- 3.
- (respekte)
Dio:
pro la ĉielo, ne faru tion ĉi
[8]!
1.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 6
2. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Du fratoj
3. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Batalo je la Ebura Turo
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 80:14
5. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Cindrulino
6. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Anĝelo
7. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉapitro 6a
8. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 4, la nigra virino
2. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Du fratoj
3. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Batalo je la Ebura Turo
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 80:14
5. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Cindrulino
6. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Anĝelo
7. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉapitro 6a
8. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 4, la nigra virino
- afrikanse:
- lug
- albane:
- qiell
- amhare:
- ሰማይ
- angle:
- sky
- arabe:
- سماء
- armene:
- երկինք
- beloruse:
- неба
- bengale:
- আকাশ
- birme:
- မိုးကောင်းကင်
- bretone:
- 1. oabl 2. neñv
- bulgare:
- небе
- ĉeĥe:
- nebe
- ĉine:
- 远天 [yuǎntiān]
- dane:
- himmel
- estone:
- taevas
- eŭske:
- zerua
- filipine:
- langit
- france:
- ciel, cieux
- galege:
- ceo
- germane:
- Himmel
- guĝarate:
- આકાશ
- haitie:
- syèl
- haŭse:
- sama
- hebree:
- שמיים
- hinde:
- आसमान
- hispane:
- cielo
- hungare:
- 1. ég 2. mennyország 3. az ég
- igbe:
- elu-igwe
- indonezie:
- 1. langit
- irlande:
- spéir
- islande:
- himinn
- itale:
- cielo
- japane:
- 空 [くう]
- jave:
- langit
- jide:
- הימל
- jorube:
- ọrun
- kanare:
- ಆಕಾಶ
- kartvele:
- ცის
- katalune:
- cel
- kazaĥe:
- аспан
- kimre:
- awyr
- kirgize:
- асман
- kmere:
- មេឃ
- koree:
- 하늘
- korsike:
- celu
- kose:
- isibhakabhaka
- kroate:
- nebo
- kurde:
- asîman
- latine:
- caelum
- latve:
- debesis
- laŭe:
- ເຄົ້າ
- litove:
- dangus
- makedone:
- небото
- malagase:
- lanitra
- malaje:
- langit
- malajalame:
- ആകാശം
- malte:
- sema
- maorie:
- rangi
- marate:
- आकाश
- monge:
- ntuj
- mongole:
- тэнгэр
- nederlande:
- hemel
- nepale:
- आकाश
- njanĝe:
- mlengalenga
- okcidentfrise:
- himel
- okcitane:
- cèl
- panĝabe:
- ਅਸਮਾਨ
- paŝtue:
- اسمان
- pole:
- niebo
- portugale:
- céu
- ruande:
- ijuru
- rumane:
- cer
- ruse:
- небо, небеса
- samoe:
- lagi
- sinde:
- آسمان
- sinhale:
- අහස
- slovake:
- nebo
- slovene:
- nebo
- somale:
- cirka
- ŝone:
- denga
- sote:
- leholimo
- sunde:
- langit
- svahile:
- anga
- svede:
- himmel
- taĝike:
- осмон
- taje:
- ท้องฟ้า
- tamile:
- வானத்தில்
- tatare:
- күк
- telugue:
- ఆకాశంలో
- ukraine:
- небо
- urdue:
- آسمان
- uzbeke:
- osmon
- vjetname:
- bầu trời
- zulue:
- isibhakabhaka
*ĉieliro
La mirakla leviĝo de Jesuo el inter la apostoloj en la
ĉielon post liaj morto kaj reviviĝo aŭ simila evento rakontata de la Biblio:
per ĉieliro en la kristanismo oni rememoras, kiam Jesuo Kristo korpe iris al Dio
[9];
bildo de la ĉefaltaro estas kopio de Tiziano: Ĉieliro de Maria el Venecio
(vd ĉielenpreno)
[10];
laŭ Biblio la profeto Elija ĉieliris per fajra ĉaro kaj fajraj ĉevaloj
[11].
- bretone:
- Pignidigezh (Jezuz-Krist)
- germane:
- Himmelfahrt
- hungare:
- mennybemenetel
- pole:
- Wniebowstąpienie
Ĉieliro
-
La kristana
festo
memoriganta pri la leviĝo de Jesuo al la ĉielo, unu el la grandaj
dekduopaj festoj
okazanta je la kvardeka tago post Pasko:
la Tagon de Patroj oni festas en Germanujo je Ĉieliro.
- beloruse:
- ушэсьце
- bretone:
- Yaou-Bask
- bulgare:
- възнесение
- ĉine:
- 基督升天日 [jīdūshēngtiānrì]
- france:
- Ascension (fête)
- germane:
- (Christi) Himmelfahrt
- hispane:
- Ascensión de Jesús
- hungare:
- áldozócsütörtök
- itale:
- Ascensione
- japane:
- 昇天 [しょうてん]
- nederlande:
- Hemelvaart
- pole:
- Święto Wniebowstąpienia Pańskiego
- ruse:
- Вознесение
- slovake:
- nanebovstúpenie
Ĉielenpreno
- 1.
Miraklo proklamita en 1950 kiel romkatolika dogmo,
laŭ kiu la Dipatrino iĝis korpe levita en la
Ĉielon.
- 2.
-
Romkatolika
festo
rememoranta la Ĉielenprenon1
kaj responda al la ortodoksa
Endormiĝo de la Dipatrino:
la koncerto okazis en preĝejo de
Ĉielenpreno de la Virgulino Maria en urbo
Holešov la 15an de oktobro
[12].
Rim.:
La legendo pri la korpa Ĉielenpreno de la Dipatrino ekzistas
ankaŭ en ortodoksismo, tamen neoficiale. Laŭ tiu legendo,
jam post la entombigo de la Dipatrino, oni malfermis la tombon por
la apostolo Tomaso (kiu ne ĉeestis dum la Endormiĝo) ‐
sed en la tombo jam nenion trovis. Do, Endormiĝo kaj
Ĉielenpreno estas malsamaj epizodoj, kvankam
ambaŭ temas
„pri la fino de la ĉi-monda vivo de la Dipatrino“,
kaj la respondaj festoj okazas samtage en la respektivaj
ekleziaj kalendaroj (je la 15a de aŭgusto). Ankaŭ la sanktaj
bildoj pri tiuj du festoj aspektas tute malsimile.
[S. Pokrovskij]
- angle:
- 2. Assumption of the Virgin Mary
- france:
- Assomption (fête)
- hispane:
- Ascensión de la Virgen María, Asunción de la Virgen María
- itale:
- 2. Assunzione della Vergine Maria
- pole:
- 1. Wniebowzięcie 2. Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny
- ruse:
- 2. Вознесение Богородицы
sub libera ĉielo
(frazaĵo)
- En loko nekovrita, sen tegmento aŭ ŝirmo: la stabo ... pasigis la nokton sub libera ĉielo [13].
13.
B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉapitro 1a
- beloruse:
- пад адкрытым небам
- bretone:
- dindan an amzer
- bulgare:
- под открито небе
- ĉine:
- 明处 [míngchù], 露天 [lùtiān]
- france:
- en plein air
- germane:
- unter freiem Himmel
- hispane:
- a cielo abierto, al aire libre
- hungare:
- a szabadban
- indonezie:
- di kolong langit
- itale:
- all'aria aperta, sotto le stelle
- pole:
- pod gołym niebem, na wolnym powietrzu
- ruse:
- под открытым небом
ĉielosfero, ĉielsfero
Fikcia sfero1.a kun
arbitre granda radiuso, kies centron oni kutime elektas aŭ
samcentre kun Tero, aŭ en la loko kie estas la observanto, aŭ en
la centro de Suno, aŭ en ajna alia loko, sur kiun sferon oni
projekcias la astrojn:
ekzemploj pri ĉefcirkloj sur la ĉielosfero estas la
horizonto (en la astronomia senco), la ĉielekvatoro,
kaj la ekliptiko
[14];
Aitken-katalogo [...] listigas 17.180 duopajn stelojn
de la norda ĉielsfero
[15].
- angle:
- coelosphere
- beloruse:
- нябесная сфэра
- france:
- sphère céleste
- hispane:
- esfera celeste
- indonezie:
- bola langit
- itale:
- sfera celeste
- japane:
- 天球 [てんきゅう]
- pole:
- sklepienie niebieskie
- ruse:
- небесная сфера
ĉiela sfero
- 1.
-
Ĉielosfero:
zenito [estas] la punkto sur la ĉiela sfero,
situanta vertikale super la kapo de la observanto
[16];
astraj movoj de la ĉiela sfero
[17].
- 2.
- (arkaismo) Ĉiu el la rivoluantaj kristalaĵoj en la formo de samcentraj kavaj globoj, sur kiuj (laŭ la antikvuloj) estas fiksitaj la astroj: la muziko de la ĉielaj sferoj (produktata de la moviĝo de tiuj kristalaĵoj).
- angle:
- coelosphere
- beloruse:
- нябесная сфэра
- france:
- sphère céleste
- hispane:
- esfera celeste
- indonezie:
- bola langit
- itale:
- sfera celeste
- japane:
- 天球 [てんきゅう]
- pole:
- sklepienie niebieskie
- ruse:
- небесная сфера