¹kompon/i

(tr)

1.

Verki, kun aparta atento al la harmonio de la tuto:

a)

(muzikaĵon) Verdi komponis multajn operojn ^VdE ; li komponis multajn pecojn kun hungarmuzika fono, ekzemple la Hungarajn rapsodiojn kaj la oratorion Sankta Elizabeto [1].

b)

(verkon beletran, belartan aŭ alian artaĵon) komponi versojn, romanon, himnon, kanton, pentraĵon, filmon ^PIV1 , robon ^PIV1 ; Nero ludis kaj kantis himnon honore al la Cipra diino, al kiu li mem komponis versojn kaj muzikon [2]; bone komponita libro, pentraĵo; tiu genio ne sciis komponi. kombini ², konstrui ²

2.

Kunmeti la konsistigajn elementojn de io.

a)

^PV kombini ³sintezi

b)

(evitinde) Kunmeti: Esperanto konsistas nur el simplaj kaj komponitaj vortoj ^PV .

malkomponi

3.

(malofte) konsistigi

Rim.: Ĉi tiu senco aperas nerekte en PIV1 por difini la ĥemian sencon de „komponi“, nome „konsistigi miksaĵon, kombinaĵon“, kio ne identas kun la ĉi-supre donita. La sencovastigo de „kunmeti“ al „konsistigi“ estas verŝajna, sed apenaŭ troveblas ekzemploj de ĝi por la verbo „komponi“ (kiu diras, ekz-e, ke sodio kaj kloro komponas salon?). Plie tiu senco tute ne aperas en la derivaĵoj „malkomponi“ aŭ „komponaĵo“, dum ĝi estas nepra por pravigi la sciencajn sencojn de „komponanto“, t.e. konsistaĵo. Se al tio oni aldonas, ke la origina senco de „komponi“ ŝajnas esti „verki muzikaĵon“, oni povas suspekti, ke la nuna situacio fontas el perforta aligo de la internacia vorto „komponanto“ aŭ „komponento“ al la radiko kompon/ (vd rimarkon).

Muzika verko: la junaj fraŭlinoj ĉie ludadis „la Prière d'une vierge“, tiun sentimentalan komponaĵon, kies tonoj melankolie kunfandiĝadis kun la lunaj radioj ^Marta ; kial ne komponaĵo de Ravel, Bruckner, Raĥmaninov aŭ – Dio savu nin – Wagner [3]? kompoziciomuzikaĵo

Rim.: Pli vasta difino troveblas en PIV1, nome „io komponita“, kio supozigas, ke ne nur la muzika senco eblas, sed ekzemploj de tio malmultas. Aliflanke, oni ne uzas „komponaĵo“ en ĥemio: ĉi-sence oni uzu „kombinaĵo“.

^PIV1

1.

Iu, kiu komponas muzikaĵon: la komponantoj trouzas [la trukon konsistantan en tio, ke] oni konversacias, kantetas, krietas, bruetas kaj ridegas inter la kanzonoj [4]; 1860 ‐ naskiĝis barono Menu de Ménil (la komponinto de la muziko por „La Espero“) [5].

2.

Komponento:

a)

Io, kio konsistigas esencan parton de substanco, ekipaĵo, ks: la komponantoj de salo (sodio kaj kloro); la komponantoj de videbla lumo; (figure) la strebo al posedo de libera marnavigado estas unu el la komponantoj de la rusa politiko ^PIV1 ; la plej grava el la tri komponantoj estas la sanasekuro, ĉar apenaŭ estas homoj, kiuj neniam malsaniĝas [6]; la 20an de novembro 1998 Rusio pafis la unuan ISS-modulon Sarja kiel komponanton de la estonta laboratorio [7]. konsistaĵo

b)

^MatVort (de vektoro `x` laŭ bazo `(bb e_i)`) Ĉiu el la koeficientoj en la nura lineara kombinaĵo de bazvektoroj, kiu egalas al `x`; alternative: la produto de tiu koeficiento per la responda bazvektoro: la komponanton de `x` rilate al indico `i` (aŭ rilate al bazvektoro `bb e_i`) oni kutime signas per `x_i`, tiel ke `x=sum x_i*bb e_i`. koordinato

Rim.: Eblas diskuti, ĉu la koncerna koeficiento ne estus pli bone nomata koordinato, lasante al „komponanto“ la sencon, kiun ni difinis alternativa (vd ekz-e [8], kiu difinas la nocion kiel vektoron, sed uzas ĝin kiel skalaron en la difino de „skalara produto“). Se la ambigueco iĝas ĝena, eblas paroli pri „skalara komponanto“ kaj „vektora komponanto“.

c)

Ĉiu el la fortoj en aro da fortoj, kompare kun ilia sumo: la movo rezultas ne de la efiko de ĉiu aparta komponanto, sed de ilia sumo.

Konsistaĵo, kombinero

Rim.: La formo „komponanto“ estas kritikebla unue pro la fakto, ke ĝi uzas la substantivan participan sufikson por signi aĵon kaj ne ulon, kio estas escepta (krom en matematiko), sed ankaŭ pro la fakto, ke ĝi supozigas la preskaŭ neekzistantan sencon ³ de la radiko (vd rimarkon). Eble tial iuj aŭtoroj uzas apartan radikon komponent/: estas kiel paralelogramo de fortoj, en kiu ambaŭ komponentoj konsistas el unuflanke egoismo, aliflanke amo al Dio kaj la homoj [9]. Sed nova radiko ne estas bezonata: sufiĉus uzi la vorton „konsistaĵo“ aŭ „kombinero“.

Muzikisto, kiu komponas: ĉiuj malbonaj poetoj kaj poetinoj, komponistoj, gazetistoj [...] rajdas en la Novjara nokto tra la aero al la insulo Amager [10]; la junan Liszt, jam elstaran pianiston kaj komencantan komponiston, dorlotis la damoj de la parizaj salonoj [11]; Paul Hindemith (1895–1963), la plej fama klasikeca komponisto germana en la dudeka jarcento [12].

(tr)

1.

Disigi la konsistigajn elementojn: torfo sur fekaĵon ŝutita helpas ne nur forigi malbonajn odorojn sed ankaŭ malkomponigi (malkombini) la restaĵojn [13]. analizi, diserigi

2.

[14](fakula ĵargono) Esprimi ion kiel rezulton de operacio, aplikita al iuj „konsistaj eroj“ de ĝi: malkomponi vektoron laŭ bazo (trovi ĝiajn komponantojn); neprima entjero estas, unike, malkomponebla en primojn (prezentebla kiel produto de primaj faktoroj); kanona malkomponaĵo de bildigo (prezento de ĝi kiel kunligaĵo de enjekcio, bijekcio kaj surjekcio). elvolvi

Iĝi malkomponita: per la sankta nomo de Jehovo [...] la maro refluas, la fajro estingiĝas, la elementoj de la naturo malkomponiĝas [15]; ĉe la temperaturoj, aperantaj en patoj (ĉirkaŭ 200 gradoj), ĉiuj oleoj malkomponiĝas (malkombiniĝas) [16].

^KompLeks

(de grafeo) Ĉiu el la ekvivalento-klasoj laŭ la rilato „ekzistas ĉeno liganta `A` kun `B`“: koneksa grafeo havas nur unu koneksan komponanton.