^*kuŝ/i ^UV

(ntr)

1.

(iu) Esti en horizontala kaj ripoza situacio: kiam vi kuŝos, via dormo estos agrabla [1]; li kuŝis sur sia lito [2]; li kuŝis sur bela hara matraco ^FK ; esti ĉambra hundo kaj kuŝi sub la forno [3]; li kuŝis sian tagmezan kuŝadon [4]; Babelanoj venis al ŝi, por ame kuŝi kun ŝi (kp ekkoni²) [5].

2.

(io) Esti metita sur io, laŭ sia plej granda supraĵo: sur la fenestro kuŝas krajono kaj plumo [6]; jen kuŝas la ĉapelo de la patro [7]; blanka papero kuŝas sur la tablo [8]; meze en tiu libro kuŝas rozo, premplatigita kaj sekigita [9]; grandaj montoj, sur kiuj kuŝas eterna neĝo [10]; iliaj kadavroj kuŝas sur la strato [11]; ĉi tie kuŝas la plej granda kantisto de la tero! diris la rozo, super lia tombo mi volas bonodori [12]; (figure) io peze kuŝas sur la konscienco de li ^BdV ; (figure) la tuta nia afero ĝis nun kuŝas sur la ŝultroj de personoj, kiuj havas […] neniujn rimedojn; [13]. sterniĝi

3.

(io) Okupi ian lokon, troviĝi, situi, esti ie: la urbo kuŝas ĉe la marbordo [14]; sur la […] delikataj lipoj kuŝis nepriskribebla esprimo ^Marta ; en viaj rigardoj kuŝas konfeso ^Hamlet ; la kaŭzo de la balbutado kuŝas ne en la lingvo, sed nur en la nesufiĉa ekzerciteco de la diritaj personoj [15]; ĉu vi volas kuŝi en la malliberejo […] kaj tie putri ĝis oni trumpetos la tagon de lasta juĝo [16]? kio min ne tuŝas, kuŝu kiel kuŝas ^PrV ! kio post la montoj kuŝas, tio min neniom tuŝas ^PrV ; plej granda potenco kuŝas en la komenco ^PrV . sidi⁴, situi, troviĝi¹

Malformale, dismembre kuŝi: li en sia oficejo drinkis sola ĝis ebriiĝo, poste […] ie kuŝaĉis ĉe latbarilo – kie, li egale ne povas rememori ^MkM ; vi kuŝaĉas, kvazaŭ sako, suferante pro varmego [17].

1.

Loko, kie iu kuŝas: mi parfumis mian kuŝejon [18]; mi mem al li pretigos la kuŝejon ^Ifigenio ; kuŝejo farita el ŝafofeloj ^Iŝtar ; flegiston por li, – ordonis la kuracisto […], el la koridoro enruliĝis tabulkuŝejo (vd brankardo) sur kaŭĉukizitaj radoj, oni metis sur ĝin la kvietiĝintan Ivanon ^MkM ; kuŝejo de bovoj [19]; rosmar- kaj fokkuŝejoj ^Ĉukĉoj ; (figure) okcidente ripozis la suno en kuŝejo de purpuraj, senmovaj nubetoj ^Tor .

2.

Mintavolo: permesis al iu greko, kiu havas sian negocon tie, ekspluati sendeklare, do kontraŭleĝe, mineralan kuŝejon ^ChR ; la malapero de la bankizo povus ebligi la ekspluatadon de kuŝejoj de petrolo kaj de mineraloj (diamantoj, oro, arĝento, plumbo, kupro, zinko) [20].

3.

fluejo

(komune) Mallaborema, malpenema: hundoj mutaj […] dormemaj, kuŝemaj [21].

(tr)

Meti iun aŭ ion, tiel ke ĝi kuŝu: Doroteo ekkisis la infanon ankoraŭ unu fojon kaj volis kuŝigi ĝin ree en la lulilon ^FK ; la duan nokton la admiralo ne kuŝigas sin, la duan tagon turmentas lin unu sama premanta penso ^FK ; ŝi kuŝigis lian veston apud si [22]; antaŭ blindulo ne kuŝigu falilon [23]; [ili] kolektis la koturnojn […] kaj ili diskuŝigis ilin al si ĉirkaŭ la tendaro [24]; pro plej malgranda bagatelo oni kuŝigas min sur la tero kaj batas kiel papiruson [25]. sterni

(ntr)

1.

(io) Metiĝi en kuŝa pozicio: la ŝipo kuŝiĝis sur flanko ^FK ; fluganta sablo kuŝiĝis sur la tomboj [26]; (figure) rememoroj kaj kordoloroj, venkitaj kaj forpuŝitaj per la ordono de la volo, kuŝiĝis sur la fundo de ŝia brusto ne mortinte, sed silentante ^Marta .

2.

(iu) Sin kuŝigi: li devis ne kuŝiĝi, nur sidi aŭ stari ^VivZam ; mi kuŝiĝas dormi [27].

Fluejo, akvofundo: la urbestraro starigis barilon el ligna trabaĵo, kiu antaŭeniris laŭ kelkaj metroj en la kuŝujon de la rivero ^KPr ; la Sinjoro jen venigos sur ilin la akvon de la Rivero, […] ĝi leviĝos super ĉiujn siajn kuŝujojn kaj iros super ĉiujn siajn bordojn [28]; malkovriĝis la kuŝujoj de la maro, // Nudiĝis la fundamentoj de la universo [29]; ŝtonoj […] obstrukcas la kuŝujon de l’ torento ^ChL .

(figure) Esti submetita, koncernata de io, fali sub ies forto aŭ pezo: la eksciteco de la pasinta tago estis granda, sed kompare senbrua pro la profunda doloro subkuŝanta ĝin [31]; tiuj konceptoj estas idoj de la sama kristanismo, ĉar eĉ en la plej akraj kontrastoj ĉiam subkuŝis la distingo de la povoj, kvazaŭ ili estus pretaj pace realiĝi [32].

1.

(pri rok-tavolo) Kiu kuŝas sub alia, supra tavolo: la frostenpenetra profundo […] dependas precipe de la varmkondukta kapablo de la stratostrukturo kaj de la subkuŝanta grundo [33].

2.

Kiu estas fona, malantaŭa, malnova medio, kies influo sentiĝas: la eksciteco de la pasinta tago estis granda, sed kompare senbrua pro la profunda doloro subkuŝanta ĝin ^Iŝtar ; manĝado de plantoj reflektas subkuŝantan ideologion en kiu konsumado de bestoj estas konsiderata kiel neĝusta kaj neetika afero [34].

Kuŝante kun la ventro sube kaj la dorso supre: tiuj de sur la klifo rimarkis homon, kiu etendiĝis ventrokuŝe inter akraj ŝtonoj [35].