*est/i PV
*esti ↝
(ntr)
- 1. ↝
- Ekzisti: mi pensas, do mi estas; Dio diris: estu lumo [1]; la homo konsideru tion, kio li estas, rilate al tio, kio estas; sen regalo ne estas baloPrV .
- 2. ↝
- Troviĝi (en loko aŭ en situacio): esti en urbo, en dubo, en embaraso; neniu estisZ (ĉeestis).
- 3. ↝
-
Havi tiun econ, havi tiun identecon, esti de
tiu speco, kiun esprimas la predikativo:
riĉeco estas frato de fierecoPrV
;
pri havo najbara oni estas malavaraPrV
;
estis silento en kampojZ
;
kio estas
(okazas2)
al vi?
[2];
estis vesperoZ
.
Rim.: Specialan sencon havas la esprimo tio estas.
- 4. ↝
- Stati (= fari aŭ ricevi agon) tiel, kiel esprimas la predikativa participo: esti amata[3]; vi estos punata [4]; laŭ la projekto de la inĝenieroj tiu ĉi fervojo estas konstruota en la daŭro de du jaroj, sed mi pensas, ke ĝi estos konstruata pli ol tri jarojnZ ; ĉiuj jam de longe estis foririntaj, kiam mi alvenis.
- 5.
- Stati tiel, kiel esprimas la adverba predikativo (uzata en sensubjektaj frazoj por esprimi ies impreson): ĉie estas varme, sed hejme plej ĉarmePrV ; estas al mi agrable revidi vin; estas al mi bone, komforte tie ĉi; kiel estas al vi? (= 1 kiel vi fartas? 2 en kia stato vi estas?); estis al ŝi kiel se ŝi sentus, ke ... [5].
1.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 1:3.
2. Charles Dickens, tr. Zamenhof: La batalo de l' vivo, 1891
3. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 25
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 29:6.
5. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La virineto de maro
2. Charles Dickens, tr. Zamenhof: La batalo de l' vivo, 1891
3. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 25
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 29:6.
5. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La virineto de maro
- angle:
- be
- beloruse:
- быць
- ĉeĥe:
- být, existovat
- ĉine:
- 是 [shì]
- france:
- être, faire (impersonnel), y avoir (il y a)
- germane:
- sein
- hebree:
- להיות
- hispane:
- ser, estar
- hungare:
- van
- ide:
- esar
- indonezie:
- ada, adalah
- itale:
- essere
- katalune:
- ser, estar
- malaje:
- ialah
- nederlande:
- zijn (werkw.)
- okcidentfrise:
- wêze
- pole:
- być
- portugale:
- ser, estar, haver (impessoal), achar-se, existir
- rumane:
- a fi
- ruse:
- быть
- slovake:
- byť, existovať
- slovene:
- biti
- tokipone:
- 3. li
- turke:
- olmak
- ukraine:
- бути
- volapuke:
- binön
estaĵo
- 1. ↝
-
Io, kio iel ekzistas:
ĉiu viva estaĵo
[6];
la komunaj nomoj distingas certan specon de objektoj kaj
estaĵoj (lampo, libro, floro, pomo, seĝo, homo,
amo),
dum la propraj nomoj indikas unu solan, certan objekton,
lokon aŭ estaĵon kaj diferencigas ĝin de
ĉiuj aliaj el la sama speco
[7].
ento
- 2. ↝
-
Estulo:
strange, strange ... ŝi estis la amatino de alia, portas
estiĝantan estaĵeton en sia juna malforta korpo
[8].
Rim.: Tiu senco de la vorto ne koheras kun ties vortelementoj kaj aperas precipe en tradukoj. [Sergio Pokrovskij]
6.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 9:12.
7. Henrik Seppik: La tuta Esperanto, Leciono 1a, §10.
8. S. Engholm: Al Torento, 1930
7. Henrik Seppik: La tuta Esperanto, Leciono 1a, §10.
8. S. Engholm: Al Torento, 1930
- angle:
- 1. being, entity
- beloruse:
- 1. рэч, прадмет 2. істота, стварэньне
- france:
- être (subst.)
- germane:
- Wesen, Geschöpf
- hebree:
- יצור
- hispane:
- ser, ente
- hungare:
- létező (ami létezik), lény
- indonezie:
- makhluk
- itale:
- entita, essere, la creatura
- katalune:
- ésser, ens
- nederlande:
- wezen
- pole:
- 1. rzecz, przedmiot, byt 2. istota, stworzenie, byt, istnienie
- rumane:
- făptură
- ruse:
- 1. предмет (объект) 2. существо (живое)
- tokipone:
- jan
- turke:
- varlık
estulo ↝
- Ula estaĵo1, ekzistanta homo, besto, aŭ spirito: [la vorto] feo, kiun oni povus uzi, por montri fablan estulon, ekz-e Oberono, kaj kiun oni povas devenigi de [la vorto] feino [9].
9.
É. Boirac: Pri la deveno de la vorto „edzo“,
Oficiala Gazeto, 1913, Decembro
(eniris la Lingvajn Respondojn).
- angle:
- being
- beloruse:
- істота, стварэньне
- ĉeĥe:
- bytost, lidská bytost
- france:
- être (subst.)
- germane:
- Lebewesen
- hebree:
- יצור
- hispane:
- ser, ente
- hungare:
- élőlény
- itale:
- essere umano
- katalune:
- ésser, ens
- nederlande:
- levend wezen
- pole:
- istota, stworzenie, byt, osobnik
- ruse:
- существо (живое)
- slovake:
- bytosť
- tokipone:
- jan
estanta
- france:
- présent (adj.)
estanteco
Nuna tempo.
- angle:
- present
- beloruse:
- сучаснасьць
- ĉeĥe:
- přítomný čas
- france:
- présent (temps)
- germane:
- Gegenwart
- hebree:
- הווה
- hispane:
- presente
- hungare:
- jelen (idő)
- indonezie:
- masa kini
- itale:
- presente, il tempo che e'
- katalune:
- present
- nederlande:
- tegenwoordige tijd
- pole:
- teraźniejszość
- rumane:
- prezent
- ruse:
- настоящее (сущ.)
- slovake:
- prítomný čas
- turke:
- şimdi
estinta
- 1. ↝
- De antaŭa tempo, pasinta: kiam post kelka tempo ĉe la nigruloj malaperos ĉiuj trajtoj de estinta barbareco kaj sklaveco ... tiam tute sendube la nuna senkonscia malestimo kaj antipatio cedos lokon al respekto [12].
- 2. ↝
Preterita.
12.
L. L. Zamenhof: Gentoj kaj Lingvo Internacia, 1912
- france:
- passé (adj.)
estinteco ↝
- angle:
- past
- beloruse:
- мінулае, мінуўшчына
- ĉeĥe:
- minulý čas
- france:
- passé (temps)
- germane:
- Vergangenheit
- hebree:
- עבר
- hispane:
- pasado
- hungare:
- múlt (idő)
- indonezie:
- masa lalu
- itale:
- passato, il tempo che e' stato
- katalune:
- passat
- nederlande:
- verleden tijd
- pole:
- przeszłość
- rumane:
- trecut
- ruse:
- прошлое, прошедшее (сущ.)
- slovake:
- minulý čas
- turke:
- geçmiş
estonta
estonteco ↝
- 1.
- Venonta tempo: ĉar dek milionoj adeptoj (!) neniam estos kolektitaj, tial la afero tute ne havas estontecon [14].
- 2. ↝
Futuro1.
14.
L. L. Zamenhof: Dua Libro de l’ lingvo Internacia, 1888
- angle:
- future
- beloruse:
- будучыня
- ĉeĥe:
- budoucno, budoucnost
- france:
- futur (subst.)
- germane:
- Zukunft
- hebree:
- עתיד
- hispane:
- futuro
- hungare:
- j;ouml;vő (idő)
- indonezie:
- masa depan
- itale:
- futuro, il tempo che sara'
- katalune:
- futur
- nederlande:
- toekomende tijd
- pole:
- przyszłość
- rumane:
- viitor
- ruse:
- будущее (сущ.)
- slovake:
- budúci čas
- turke:
- gelecek
estigi ↝
- angle:
- bring into being, create, make
- beloruse:
- стварыць, спрычыніцца (да існаваньня) , выклікаць
- ĉeĥe:
- dát vznik, stvořit, vytvořit, vyvolat, způsobit
- france:
- causer (occasionner), créer (occasionner), faire, faire naitre, générer, occasionner, susciter (occasionner)
- germane:
- hervorrufen, herstellen
- hebree:
- לעתד
- hispane:
- causar, crear, hacer, generar, ocasionar, suscitar
- hungare:
- létesít, létrehoz
- itale:
- causareprovocare, cagionare, crearesuscitare, generareprodurre
- katalune:
- causar, ocasionar, provocar, suscitar
- nederlande:
- veroorzaken
- pole:
- powołać do istnienia, powodować powstanie
- ruse:
- создать, вызвать к существованию
- slovake:
- spôsobiť, stvoriť, zapríčiniť vznik
- tokipone:
- lon e ijo, kama e ijo
- turke:
- oldurmak
estiĝi ↝
- Iĝi ekzistanta: mi eĉ ne rimarkis, ke silento estiĝas kaj daŭras [15].
15.
Claude Piron: Gerda malaperis, ĉapitro 13a
- angle:
- come into being
- beloruse:
- узьнікаць, паўставаць
- france:
- se produire, survenir
- hebree:
- להתעתד
- hispane:
- producirse, sobrevenir
- hungare:
- létesül, létrejön
- itale:
- generarsi, formarsi, sorgere
- katalune:
- esdevenir
- nederlande:
- worden
- pole:
- zaistnieć, zostawać, powstawać, wywiązać się
- ruse:
- возникнуть
- tokipone:
- kama lon
- turke:
- oluşmak
alesti, apudesti ↝
(x)
(arkaismo) (evitinde)
(arkaismo) (evitinde)
-
Ĉeesti:
jen ŝi vidis, ke ŝia Arturo estas malsana — eble
eĉ mortas, kaj apud li neniu alestas
[16];
kaj alestis apud li ĉiuj vidvinoj, plorante kaj montrante
tunikojn kaj vestojn, kiujn Dorkas faris, kiam ŝi estis
ankoraŭ kun ili
[17].
Rim.: La direkta al- neniel taŭgas por la senco „ĉeesti“, kaj povis aperi nur pro misapliko de alilingva tradicio. „Apudesti“ formale estus tute taŭga, sed por pli flanka, periferia situo. [Sergio Pokrovskij]
16.
V. Devjatnin: Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Arturo
17. La Nova Testamento, La agoj 9:39
17. La Nova Testamento, La agoj 9:39
- ĉeĥe:
- být přítomen, zúčastnit se
- slovake:
- byť prítomný
- turke:
- mevcut olmak
ĉeeste de, en ĉeesto de
-
(prepoziciaĵo)
Kun la viva apudeco de...: ni parolis nur ĉeeste de aliaj personoj [18]; ŝi hontis trinki en la ĉeesto de fremdulo [19].
18.
I. Silone, trad. D. Mistretta:
La sekreto de Luka, [vidita en 2018]
19. Kabe: Internacia krestomatio
19. Kabe: Internacia krestomatio
- france:
- en présence de
ĉeesti ↝
(x)
- Esti en iu loko, kiam io okazas: ĉeesti kunvenon; ĉeesti en, ĉe kunveno; multnombra ĉeestantaro.
- angle:
- be present at, attend
- beloruse:
- прысутнічаць
- france:
- assister (à), être présent ĉe~antaro: assistance (personnes)
- germane:
- dabei sein
- hebree:
- להיות נוכח
- hispane:
- asistir, estar presente ĉe~antaro: público, concurrencia
- hungare:
- jelen van, ott van ĉe~antaro: jelenlévők
- indonezie:
- hadir, menghadiri
- itale:
- presenziare, partecipare, assistere, intervenire
- katalune:
- ser present
- nederlande:
- aanwezig zijn
- pole:
- być obecnym, uczestniczyć
- ruse:
- присутствовать
- tokipone:
- lon
- turke:
- hazır bulunmak
ĉeesto
- La fakto, ke iu ĉeestas; stato de ĉeestanto: en ĉeesto amata, en forest' insultata PrV .
- beloruse:
- прысутнасьць
- france:
- assistance (fait d'assister à), présence
- hebree:
- נוכחות
- hispane:
- comparecencia, presencia, asistencia
- hungare:
- jelenlét
- turke:
- hazır bulunma
ĉieesto
- Troveblo en ĉiuj eblaj lokoj, aŭ en multegaj lokoj samtempe: tiel komenciĝis la legendo pri la ĉieesto de kolonelo Aureliano Buendía [20].
20.
G. García Márquez, trad. F. de Diego: Cent Jaroj da Soleco, 1992
- angle:
- ubiquity, ubiquitousness
- france:
- ubiquité
- hispane:
- ubicuidad
- pole:
- wszędobylstwo
- turke:
- aynı anda her yerde bulunma
ekesti ↝
(ntr)
- Komenci esti, daŭre (estiĝi) aŭ nur por nelonga tempo: por unu minuto ekestis embarasa silento Metrop ; li ankaŭ devis demandi, kiel Komenio kondutu en la situacio, kiu ekestis post la duelo kun Nigrin [21]; la problemo estas kompreneble solvita „itisme“, ĉar la lingvo ĝin tiel solvis jam antaŭ ol la fama disputo ekestis [22].
- angle:
- start to be
- beloruse:
- узьнікаць, паўставаць
- ĉeĥe:
- nastávat, vzniknout
- france:
- survenir
- hebree:
- להיברא
- hispane:
- sobrevenir, ocurrir
- hungare:
- beáll (hirtelen), lenni kezd
- katalune:
- comparèixer
- pole:
- zaistnieć (na krótko)
- ruse:
- возникнуть
- slovake:
- vzniknúť
- tokipone:
- kama lon
- turke:
- olmaya başlamak
foresti
(ntr)
- angle:
- be absent, be away
- beloruse:
- адсутнічаць (быць у іншым месцы)
- ĉeĥe:
- být nepřítomen, chybět
- france:
- être absent for~o: absence for~anto: absent (subst.)
- germane:
- abwesend sein
- hebree:
- להעדר
- hispane:
- estar ausente for~o: estar ausente for~anto: ausente (subst.)
- hungare:
- távol van for~o: távollét for~anto: távollévő
- itale:
- assentarsi
- katalune:
- ser absent
- nederlande:
- afwezig zijn afwezig zijn
- pole:
- być nieobecnym
- ruse:
- отсутствовать (быть в другом месте)
- slovake:
- chýbať, nebyť prítomný
- turke:
- olmamak
foresto
- Stato esti malproksima, ne ĉeesti.
- angle:
- absence
- ĉeĥe:
- absence, nepřítomnost
- france:
- absence
- germane:
- Abwesenheit
- hispane:
- ausencia
- pole:
- nieobecność
- rumane:
- absenţă, lipsă
- slovake:
- neprítomnosť
- tokipone:
- weka
- turke:
- yokluk
kunesti
(x)
- Esti en sama loko, kune: li residigis lin sur la teron, dancadis ĉirkaŭ li, dume dirante al li strangajn rakontojn pri ĉio, kion li vidis de kiam li kaj maljuna Jafo laste kunestis [23].
23.
D. Defo, trad. A. Krafft: Robinsono
Kruso, 1908
- angle:
- be with
- ĉeĥe:
- soužít, žít spolu
- france:
- être ensemble, se tenir compagnie
- hispane:
- estar juntos, darse compañía
- pole:
- uczestniczyć, dotrzymywać towarzystwa
- slovake:
- žiť spolu
- turke:
- ile birlikte olmak
malesti ↝
- angle:
- not exist
- beloruse:
- адсутнічаць, не існаваць
- ĉeĥe:
- nebiti, scházet
- france:
- faire défaut, manquer
- germane:
- fehlen
- hebree:
- לא להיות
- hispane:
- no existir, faltar
- hungare:
- nincs, nem létezik
- katalune:
- manca, falta
- nederlande:
- ontbreken
- pole:
- nie istnieć
- ruse:
- отсутствовать (не существовать)
- slovake:
- chýbať, nebyť
- turke:
- var olmamak
marestaĵo
Marvivaĵo, precipe marbesto: la maro retiriĝis de la marbordo kaj marestaĵoj restis sur la tero [24].
24.
Marinko Givoje: Interesa arkeologio, p. 26a
- angle:
- sea creature
- france:
- animal marin, créature marine
- hispane:
- animal marino, criatura marina
- pole:
- stworzenie morskie, zwierzę morskie
- turke:
- deniz yaratığı
neesto
- Neekzisto: kontraŭ neesto ne helpas protestoPrV .
- angle:
- non-existence
- beloruse:
- нябыт
- ĉeĥe:
- nebytí
- france:
- inexistence
- germane:
- Nichtsein
- hebree:
- אי קיום
- hispane:
- inexistencia
- hungare:
- hiány, nemlét
- katalune:
- inexistència
- pole:
- nieistnienie, niebyt
- ruse:
- небытие
- slovake:
- nebytie
- tokipone:
- weka
- turke:
- yokluk
*tio estas (t. e.) ↝
- Alivorte, nome2, klarigante pli precize: la simpla esperantisteco, t.e. la simpla lernado kaj uzado de Esperanto, neniun devigas aliĝi al ia ideoZ ; la akuzativo montras direkton, t.e. movadon al ia lokoZ ; por la hodiaŭa tago mi ricevis duoblan pagon, t. e. ... dek frankojn [25]; por esprimi direkton ni aldonas la finaĵon n, t.e. la finaĵo, kiu signas la akuzativon.
25.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 14
- angle:
- that is, i.e.
- ĉeĥe:
- tj.. (zkratka "to jest")
- france:
- c'est-à-dire
- germane:
- das heißt d.h.
- hispane:
- es decir (formal y coloq.), o sea (coloq.)
- hungare:
- azaz, nevezetesen
- katalune:
- es a dir (formal i coloq.), o sigui (coloq.)
- nederlande:
- dat wil zeggen, d.w.z.
- pole:
- to jest (tj.)
- ruse:
- то есть
- slovake:
- t.j. (skratka "to je")
- turke:
- işte
administraj notoj
pri
est/i :
~anteco: Mankas dua fontindiko.
~anteco: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~inteco: Mankas dua fontindiko.
~inteco: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~igi: Mankas dua fontindiko.
~igi: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
ĉe~i: Mankas dua fontindiko.
ĉe~i: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
for~o: Mankas dua fontindiko.
for~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
mal~i: Mankas dua fontindiko.
mal~i: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
tio ~as: Mankas verkindiko en fonto.
~ant(ec)o, ktp: aldoni ekz GRA. [MB]~i: Mankas verkindiko en fonto.
~anteco: Mankas dua fontindiko.
~anteco: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~inteco: Mankas dua fontindiko.
~inteco: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~igi: Mankas dua fontindiko.
~igi: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
ĉe~i: Mankas dua fontindiko.
ĉe~i: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
for~o: Mankas dua fontindiko.
for~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
mal~i: Mankas dua fontindiko.
mal~i: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
tio ~as: Mankas verkindiko en fonto.