*foli/o UV
*folio
- 1.
Diversforma organo de
vegetaĵo,
ofte verda (kolora ĉe la floroj) kaj maldika, kiu kreskas sur la tigo kaj servas por
asimili la karbonacidon de la aero per fotosintezo:
la kolombo […] havis en sia buŝo deŝiritan folion de olivarbo
[1];
terebintarbo, kies folioj velkis
[2];
la floro […] etendis […] ĉiujn siajn blankajn foliojn
[3];
la trunketoj kaj folioj sin movis senĉese
FK
;
flavaj kaj rozaj folioj falis de la arboj
IK
;
grandaj foliokreskaĵoj […] formigis vere tropikan laŭbon en tiu ĉi
malgranda Edeno
FK
;
[ili] tenis en la buŝo iajn torditajn kaj ekbruligitajn foliojn,
kies fumon ili elspiradis
FK
;
li tremas, kiel aŭtuna folio
PrV
;
pelos ilin brueto de falanta folio
[4];
foliplato
(la plata parto de la folio, limbo);
folitigo
(tigo tenanta la foliplaton, petiolo);
foliingo, folibazo
(baza parto de folio ĉirkaŭanta la
tigon);
elipsa, ovoforma, inverse ovoforma (obovala),
spatelforma, lancetforma, sagforma, ronda,
lancoforma, renforma, linia, ŝildforma, korforma,
pingloforma, pluma (pinata), triloba,
manforma, piedforma folio;
glatranda, harranda, segildenta, denta,
ŝarknaĝila, noĉita, loba,
festonranda folio;
pinta, pintega, pikilpinta, obtuza folio;
strinerva, fingronerva, plumnerva folio.
foliformoj
- 2.
-
Maldika, plata objekto:
ili batetendis foliojn da oro kaj tranĉis ilin en formo de fadenoj
[5];
[li] komencis transturnadi la foliojn en la notolibro
FK
;
[ŝi] plenskribis du grandajn foliojn da poŝta papero
FK
;
filmo,
plato
1.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 8:11
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 1:30
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Lekanto
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 26:36
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 39:3
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 1:30
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Lekanto
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 26:36
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 39:3
- afrikanse:
- blad
- albane:
- fletë
- amhare:
- ሉህ
- angle:
- leaf
- arabe:
- ورقة
- armene:
- թերթ
- azerbajĝane:
- hesabatı
- beloruse:
- 1. ліст 2. аркуш
- bengale:
- শীট
- birme:
- စာရွက်
- bosne:
- list
- bulgare:
- 1. лист, листо 2. лист
- ĉeĥe:
- list papíru, list rostliny
- ĉine:
- 1. 叶 [yè], 頁 [yè]
- ĉuvaŝe:
- 1. ҫулҫӑ
- dane:
- ark
- estone:
- leht
- eŭske:
- fitxa
- france:
- feuille ~plato: limbe (bot.). ~tigo: pétiole. ~ingo, ~bazo: base foliaire.
- galege:
- folla
- germane:
- 1. Blatt ~plato: Blattspreite. ~tigo: Blattstiel. ~ingo, ~bazo: Blattgrund. 2. Blatt (papero), Folie (metalo, plasto)
- guĝarate:
- શીટ
- haitie:
- fèy
- hinde:
- चादर
- hispane:
- hoja 1. hoja (árbol,planta) ~plato: limbo (bot.). ~tigo: peciolo (bot). ~ingo, ~bazo: base (de la hoja de árbol) (bot). 2. hoja (papel, metal, plástico), plancha (metal), lámina (metal, plástico)
- hungare:
- 1. levél (fa~) ~plato: lemez (levélen). ~tigo: nyél (levélen). ~ingo, ~bazo: alap (levélen). 2. lap(könyv~), fólia
- igbe:
- akwụkwọ
- indonezie:
- 1. daun 2. bilah, lamina, lembar, lempeng (logam), papan, pelat
- irlande:
- bileog
- islande:
- blað
- japane:
- シート
- jide:
- בויℷן
- jorube:
- dì
- kanare:
- ಹಾಳೆ
- kartvele:
- ფურცელი
- katalune:
- 1. fulla ~plato: limbe (bot.). ~tigo: pecíol. ~ingo, ~bazo: base (d'una fulla). 2. full, fulla, fullola, làmina
- kazaĥe:
- табақ
- kimre:
- taflen
- kirgize:
- барак
- kmere:
- សន្លឹក
- koree:
- 시트
- korsike:
- fogghiu
- kose:
- ishiti
- kroate:
- list
- kurde:
- rûberê nivînê
- latine:
- linteum
- latve:
- lapa
- laŭe:
- ເອກະສານ
- litove:
- lapas
- makedone:
- лист
- malagase:
- lamba
- malaje:
- lembaran
- malajalame:
- ഷീറ്റ്
- malte:
- folja
- maorie:
- whārangi
- marate:
- पत्रक
- monge:
- daim ntawv
- mongole:
- хуудас
- nederlande:
- 1. blad (plantk.) ~plato: bladschijf, limbus. ~tigo: bladsteel. 2. blad (papier), folie
- nepale:
- पाना
- njanĝe:
- chikalata
- okcidentfrise:
- fel
- panĝabe:
- ਸ਼ੀਟ
- paŝtue:
- پاڼه
- pole:
- liść, kartka
- portugale:
- 1. folha 2. folha, chapa, lâmina
- ruande:
- urupapuro
- ruse:
- лист
- samoe:
- laupepa
- sinde:
- ورق
- sinhale:
- පත්රය
- skotgaele:
- duilleag
- slovake:
- v kartách zelené
- slovene:
- stanja
- somale:
- xaashida
- ŝone:
- bepa
- sote:
- lakane
- sunde:
- lambaran
- svahile:
- karatasi
- taĝike:
- лавҳаи
- taje:
- แผ่น
- tamile:
- தாள்
- tatare:
- таблица
- telugue:
- షీట్
- tokipone:
- kasi
- turke:
- yaprak
- ukraine:
- лист
- urdue:
- شیٹ
- uzbeke:
- varaq
- vjetname:
- tờ
- zulue:
- ishidi
folii
- 1.
-
(ntr)
Kreskigi foliojn: daŭre ruĝo floras, verd' folias [6]; (figure) efemereco […] ‐ folias la horoj, burĝonas la tagoj [7]. - 2.
- Foliumi: [ŝi] prenas la Biblion kaj folias Rabistoj .
6.
Sibayama Zyun'iti: En la
Parko de Paco, Hiroŝimo, 1974
7. Efemereco, Kajeroj el la Sudo, n-ro 11, jul-sep 1991
7. Efemereco, Kajeroj el la Sudo, n-ro 11, jul-sep 1991
- angle:
- 2. browse
- beloruse:
- 1. пакрывацца лісьцем 2. гартаць
- ĉeĥe:
- 1. vyhánět listy 2. listovat, obracet listy (v knize)
- france:
- 1. feuiller
- germane:
- 1. austreiben (Blätter)
- hispane:
- 2. navegar (por internet)
- hungare:
- 1. levelet hajt
- indonezie:
- 1. berdaun 2. menjelajah, menjelajahi, meramban
- japane:
- 葉をつける [はをつける]
- katalune:
- 1. fullar, treure fulla, traure fulla 2. fullejar (un llibre, una publicació)
- nederlande:
- 2. bladeren
- ruse:
- 1. покрываться листьями
- slovake:
- 1. vyháňať listy 2. listovať
- ukraine:
- вкриватися листям, випускати листя
foliaro
- 1.
- Amaseto de folioj kreskantaj ĉe branĉo aŭ vegetaĵo: branĉoj kun densa foliaro [8]; [arbo], sur kiu estis bela foliaro, multe da fruktoj [9]; la daktilpalmo etendis sian ŝirman foliaron tre alte, kvazaŭ […] sunombrelo [10]; kamufli sin inter la foliaro [11]; la malluma foliaro de la arbo BdV ; sunradioj penetris tra la juna foliaro [12].
- 2.
- Staplo de paperfolioj: TEJO celis ne simple liveri […] nur ankoraŭ alian novaĵ-foliaron aŭ anoncaron, sed veran gazeton EeP ; [iu] ŝtelis tiun foliaron ĉe la fotokopia maŝino ChV ; pri la origino kaj la evoluo de ĉiu alfabeto oni povus verki dikajn foliarojn [13].
8.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 31:3
9. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Daniel 4:21
10. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
11. Roberto Pigro: Noktiĝas ... kaj la papilio noktuiĝas, Monato, 2012/08, p. 27
12. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Arĝenta Urbo Amarganto
13. Mihail Korotkov: Plej granda invento de la homaro, Monato, 2013/01, p. 24
9. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Daniel 4:21
10. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
11. Roberto Pigro: Noktiĝas ... kaj la papilio noktuiĝas, Monato, 2012/08, p. 27
12. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Arĝenta Urbo Amarganto
13. Mihail Korotkov: Plej granda invento de la homaro, Monato, 2013/01, p. 24
- beloruse:
- 1. лісьце 2. стос (паперы)
- bulgare:
- 1. шума
- ĉeĥe:
- 1. listoví rostliny, listí, olistění
- ĉine:
- 1. 綠樹 [lüshù]
- france:
- 1. feuillage
- germane:
- 1. Laub 2. Papierstapel
- hispane:
- 1. follaje
- hungare:
- 1. lomb(ozat)
- indonezie:
- 1. dedaunan 2. tumpukan kertas
- japane:
- 葉 [よう], 茂み [しげみ]
- katalune:
- 1. fullatge, fullam 2. pila de papers
- pole:
- 1. ulistnienie
- ruse:
- 1. листва
- slovake:
- 1. lístie
- ukraine:
- збірн. листя
foliero
- beloruse:
- лісточак (складанага ліста)
- ĉeĥe:
- lísteček složeného listu, šupina obalová
- france:
- foliole
- germane:
- Fieder
- japane:
- 小葉 [しょうよう]
- katalune:
- folíol
- slovake:
- lístoček (zložitých kvetov)
- ukraine:
- листочок
foliigi
Platigi metalon en folion:
foliigita arĝento
[15];
foliigita pasto
[16];
la aranĝo de la glimo en paralelaj tavoletoj donas al [gnejso]
foliigitan aspekton
[17].
15.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeremia 10:9
16. Vikipedio, Foliigita pasto
17. Vikipedio, Gnejso
16. Vikipedio, Foliigita pasto
17. Vikipedio, Gnejso
- beloruse:
- пляскаць (рабіць аркуш)
- ĉeĥe:
- lístkovat
- france:
- laminer
- germane:
- ~igita pasto: Blätterteig.
- hispane:
- laminar, hacer planchas
- hungare:
- laminál
- indonezie:
- menempa, menggembleng
- japane:
- 薄片にする [うすかたにする], 折り込む [おりこむ]
- katalune:
- laminar, exfoliar
- ruse:
- прокатывать, вальцевать, плющить
- slovake:
- lístkovať
- ukraine:
- качати, розкачувати (тісто)
foliumi, trafolii
- 1.
- Movi, turni la foliojn de io: malrapida vento foliumis iom en la arbfoliaro VRA .
- 2.
- Turni la paĝojn de libro, kajero aŭ simila por supraĵe trarigardi ĝin: Nikolao Adamoviĉ eltiris el sia poŝo la gramatikon […] kaj transdonis ĝin al Paŭlo Petroviĉ; li kun malfido trafoliis ĝin [18]; [li] rigardis la librojn, foliumis en kelkaj kaj legis peceton tie kaj tie InfanTorent2 ; ŝi rapide malfermis fotografaĵoplenan albumon, kiun ŝi ofte foliumis ChL ; li foliumis kelkajn paperojn sur la skribotablo KrM ; nur la foliumado aŭdiĝis [kiel] en niaj bibliotekoj VaK ; mi foliumas al la titolvorto kaj tie mi legas, ke la persan tapiŝarton ni konas ekde la dinastio „Safida“ SatirRak ; Jano dume plu foliumis la leterojn, subite li fajfis ekscitiĝe ChB .
- 3.
Esplori datumojn (dosierojn, dosierujojn, hipertekstojn) en
laŭvola ordo, ne nepre en la rekta ordo.
18.
A. A. Saĥarov: Superforta ambicio, 1913
- angle:
- browse (a book)
- beloruse:
- гартаць, прагортваць
- bulgare:
- 3. разглеждам
- ĉine:
- 略讀 [lüèdú], 翻动 [fāndòng], 流覽 [liúlǎn], 翻頁 [fānyè], 翻过 [fānguò], 翻看 [fānkàn], 翻书 [fānshū], 翻閱 [fānyuè]
- germane:
- blättern 1. rascheln (Blätter)
- hungare:
- 3. böngészik (pl. a világhálón)
- indonezie:
- 3. menjelajah, menjelajahi, meramban
- japane:
- ページをめくる [ぺーじをめくる], ブラウズする, 閲覧する [えつらんする]
- katalune:
- 2. fullejar (un llibre, una publicació) 3. navegar
- ruse:
- 3. просматривать
- ukraine:
- гортати, перегортати (сторінки)
foliumilo
Legilo por
foliumi, precipe TTT-legilo de retumilo:
Mikrosofto ankaŭ kontraŭas aron da novaĵoj, kiujn la uzantoj atendas en sia
foliumilo
[19];
mi hazarde elektis Netscape kiel uzotan programon, [kies] ĉefa
avantaĝo estis, ke en unu programo estas samtempe poŝtilo kaj foliumilo
[20];
vi povas tuj serĉi el la adres-trabo de via foliumilo
[21].
19.
Marko Naoki Lins: Foliumiloj denove
interbatalas, Monato, 2005/01, p. 17
20. Monato, Roland Rotsaert: Netscape 8: plej multflanka, 2005/10, p. 17
21. -: Retbutiko renovigita, Monato, 2014/01, p. 27
20. Monato, Roland Rotsaert: Netscape 8: plej multflanka, 2005/10, p. 17
21. -: Retbutiko renovigita, Monato, 2014/01, p. 27
- angle:
- browser
- beloruse:
- браўзэр
- bulgare:
- браузър
- ĉeĥe:
- prohlížečka (program)
- ĉine:
- 浏览者 [liúlǎnzhě], 浏览器 [liúlǎnqì]
- france:
- fureteur, navigateur
- germane:
- Browser
- hispane:
- explorador (programa), navegador (programa)
- hungare:
- böngésző(program)
- indonezie:
- penjelajah, peramban
- katalune:
- navegador (web)
- nederlande:
- browser, bladeraar
- pole:
- czytnik, pajęczarka, przeglądarka, broser
- ruse:
- браузер, просмотрщик, обозреватель
- slovake:
- prehliadač
falfolia
Havanta foliojn, kiuj velkas kaj falas komence de la malvarma
sezono:
falfoliaj kaj ĉiamverdaj arboj
[22];
sovaĝa ajlo […] kreskas sur humida kaj malseka
sojlo
de
la ombraj falfoliaj arbaroj kaj herbejoj de Eŭropo kaj
Azio
[23].
22.
Ĉarlz Darvin, trad. Klivo Lendon: La Origino de Specioj, ĉapitro
8a
23. Dr. Pandalis: Sovaĝa Ajlo, [vidita je 2006-03-22]
23. Dr. Pandalis: Sovaĝa Ajlo, [vidita je 2006-03-22]
- beloruse:
- лістападны (аб расьліне)
- bulgare:
- листопадно растение
- ĉeĥe:
- opadavý
- france:
- à feuilles caduques
- germane:
- laubabwerfend
- hispane:
- caducifolio, de hoja caduca
- indonezie:
- gugur( tumbuhan), meluruh( tumbuhan), meranggas( tumbuhan)
- japane:
- 落葉性の [らくようせいの]
- katalune:
- caducifoli, de fulla caduca
- portugale:
- caducifólio, caduco (bot.), decíduo, deciduifólio
- slovake:
- opadavý
- ukraine:
- листопадний
florfolio
Kalika aŭ
korola folio
de la floro:
[la elfoj] havis elegantajn vestojn el florfolioj
kun garnaĵo el flugiloj de muŝoj
[24];
oni ne plu bezonas magrajn herbotigojn […] aŭ rompiĝemajn
florfoliojn por fini sian digestadon
[25].
24.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Supo el kolbasaj bastonetoj
25. Franz-Georg Rössler: Kristnasko ‐ Adori, odori, Monato, 2013/11, p. 10
25. Franz-Georg Rössler: Kristnasko ‐ Adori, odori, Monato, 2013/11, p. 10
- beloruse:
- пялёстак
- ĉeĥe:
- okvětní lístek
- ĉine:
- 开花的植物 [kāihuādezhíwù], 瓣 [bàn]
- france:
- pétale, sépale
- germane:
- Blütenblatt
- hispane:
- pétalo
- hungare:
- viráglevél, szirom
- indonezie:
- petal, daun mahkota (bunga)
- katalune:
- pètal, sèpal
- nederlande:
- bloemblad
- pole:
- płatek
- ruse:
- лепесток
- slovake:
- okvetný lístok
- ukraine:
- чашолисток, тичинка, пелюстка
flugfolio
Unufolia aŭ malmultfolia presaĵo, ne
broŝurita, ordinare uzata por propagando aŭ reklamo:
afiŝoj kaj flugfolioj presitaj de la partio de socialistaj laboristoj kaj
distribuitaj tra Dublino
[26];
NATO sugestis per la flugfolioj „forkuri, indiferente kien“
[27];
jen partiaj disputoj, flagoj, standardoj, banderoloj, flugfolioj kun plej
demagogiaj, orgiaj, malhonestaj promesoj
[28].
26.
Garbhan MacAoidh: Ekskapo eskapas, Monato, 2000/09, p. 8
27. Stefan Maul: Trompitaj dizertintoj, Monato, 2000/12, p. 9
28. Gilbert Ledon: Putraj demokratioj, Monato, 2001/01, p. 5
27. Stefan Maul: Trompitaj dizertintoj, Monato, 2000/12, p. 9
28. Gilbert Ledon: Putraj demokratioj, Monato, 2001/01, p. 5
- beloruse:
- улётка, лістоўка
- bulgare:
- листовка
- ĉeĥe:
- leták
- ĉine:
- 散頁印刷品 [sànyèyìnshuàpǐn], 传单 [chuándān]
- france:
- prospectus
- germane:
- Flugblatt
- hispane:
- panfleto
- hungare:
- röplap, prospektus
- indonezie:
- pamflet, prospektus, selebaran
- japane:
- ちらし
- katalune:
- full de mà, full volander
- nederlande:
- strooibiljet, pamflet
- pole:
- ulotka
- ruse:
- листовка
- slovake:
- leták
- ukraine:
- листівка, летючка
kontraŭfolio
[29]
Tiu responda, komplementa parto de ĉeko, kvitanco, atestfolio
ks, kiu restas ĉe la registro, kajero, libreto ks, post
apartigo de la transdonita parto kaj surhavas ordinare la samajn
informojn; talono1.
29.
M. C. Butler: Step by Step in Esperanto, §440
- angle:
- counterfoil
- beloruse:
- карэньчык (напр. квітанцыі), талён
- france:
- talon
- germane:
- Talon, Bezugsschein
- indonezie:
- talon
- katalune:
- comprovant d'un xec
- ruse:
- корешок (квитанционной, чековой и т.д. книжки), талон (билета)
senfoliigi
(tr)
- Senigi je folioj: la ventego senfoliigas la plej delikatajn rozojn RBa ; aŭtuno senfoliigis la grandajn kverkojn [30]: proceso kontraŭ la Dow Chemical, kiu produktis la faman kemian senfoliigaĵon[…] „agent orange“ [31].
30.
E. Boirac:
Perdita kaj Retrovita, 1904
31. Diversaj aŭtoroj: Le Monde diplomatique en Esperanto 2002-2004, Lasta perfido ‐ Mortigi kaj Morti aŭ la oferitaj de la Usonaj Militoj
31. Diversaj aŭtoroj: Le Monde diplomatique en Esperanto 2002-2004, Lasta perfido ‐ Mortigi kaj Morti aŭ la oferitaj de la Usonaj Militoj
- beloruse:
- абарваць лісьце
- france:
- effeuiller
- germane:
- entblättern
- indonezie:
- meranggaskan (daun)
- japane:
- 葉を散らす [はをちらす]
- katalune:
- esfullar, desfullar
*trifolio
Genro el familio fabacoj
(Trifolium), kun tripartaj folioj:
ĉarma kaj dolĉa estis la aromo, kiu blovetis de la luksa kampo
de trifolioj, kie la abeloj zumadis
[32];
unuj verdis: la lino, tritiko, trifolio, la aliaj estis oraj
de la maturiĝanta hordeo
[33];
oni rikoltis la trifolion kaj seneson
[34].
Rim.:
En UV la vorto aperas kun streketo: tri'foli', sed tamen kiel kapvorton inter
tribun' kaj trik' anstataŭ kiel derivaĵo de foli'. Kaj ĉar fakte temas ne pri
speco de folio sed vegetaĵo, oni pli bone konsideru ĝin kiel radiko adoptita
el la latina vorto Trifolium.
[W. Diestel]
32.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio de la jaro
33. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro I
34. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XXI
35. Ivar Leidus, propra verko: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Trifolium_pratense_-_Keila.jpg
33. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro I
34. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XXI
35. Ivar Leidus, propra verko: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Trifolium_pratense_-_Keila.jpg
- beloruse:
- канюшына
- bulgare:
- детелина
- ĉeĥe:
- trifolium, trojlístek, třílístek
- ĉine:
- 苜蓿草 [mùsùcǎo], 車軸草屬 [chēzhóucǎoshǔ], 三叶草属 [sānyècǎoshǔ], 苜 [mù], 三叶草 [sānyècǎo]
- france:
- trèfle
- germane:
- Klee
- hispane:
- trebol
- hungare:
- lóhere
- indonezie:
- Trifolium
- japane:
- クローバー, シロツメクサ
- katalune:
- trèvol
- latinece:
- herbeja tri~o: Trifolium pratense. Trifolium
- nederlande:
- klaver
- pole:
- koniczyna
- ruse:
- клевер, трилистник
- slovake:
- trojlístok
- ukraine:
- конюшина
kartezia folio
MatVort
Speco de triagrada ebena
kurbo:
la kartezia ekvacio de kartezia folio estas de la tipo
`x^3+y^3=3axy`.
kartezia folio
- angle:
- Cartesian folium
- beloruse:
- дэкартаў ліст
- bulgare:
- декартов лист
- ĉeĥe:
- Descartesův list, Descartův list
- france:
- folium de Descartes
- germane:
- Descartessches Blatt
- hispane:
- hoja de Descartes (curva geométrica), folio de Descartes
- hungare:
- Descartes-féle levélgörbe
- indonezie:
- daun Descartes
- katalune:
- foli de Descartes
- pole:
- liść Kartezjusza
- ruse:
- декартов лист
- slovake:
- Descartesov list