^*sub

I.

^*sub  ↝

(prepozicio)
Prepozicio montranta:

1.  ↝

a)  ↝

Pozicion de objekto rilate al alia, kiu estas pli alte aŭ ene de iu supraĵo, kaj tuŝas ĝin: junulo […] portis […] anseron sub la brako [1]; [li] tenis sub la brako grandajn librojn ^Marta ; la ŝtupo de la balkono […] ekŝanceliĝis sub lia pezo ^IK ; viro iom klinita sub la pezo de bonhaveca pelto ^Marta ; la floroj […] mortadis sub la paŝoj de la amantoj [2]. sur

b)  ↝

Pozicion de objekto rilate al alia, kiu estas pli alte sed ne tuŝas ĝin: muso […] kuras sub la lito [3]; la ministro pasigis la nokton sub libera ĉielo [4]; la preĝejo […] sur la monto sub la potencaj kverkoj [5]; pli malsupre ol 171 klaftoj sub la supraĵo de la akvo ^FK ; ekzistas nenio nova sub la suno [6]; sub Lia ombro ni vivos inter la nacioj [7]; kiam la suno aperas sub la stelo Sirius [8]. super

Rim.: Pri uzo de sub kun akuzativo, vd sub ...-n, al sub.

2.

Eksteran ŝajnon: ŝi aperis sub la formo de maljunulino; la veraj ordonoj religiaj kuŝas en la koro de ĉiu homo sub la formo de konscienco ^VivZam ; projektoj […] proponitaj […] sub laŭta […] nomo ^FK ; sub „lingvo internacia“ oni povas egale bone kompreni la Volapükon aŭ aliajn proponitajn projektojn [9].

3.

Dependecon: sub seruro promesojn tenu, sed doninte ne reprenu ^PrV ; [tio] estis sub lia disponado [10]; David metis trionon de la popolo sub la disponon de Joab [11]; sub vian protekton mi transdonas la sanktejojn [12]; la viroj ekzerciĝu […] sub la direkto de la oficiroj [13]; Asirio devas preni nin sub sian regadon [14]; sub la kondiĉo de malgranda alpago oni konsentis sendadi al ŝi tagmanĝojn ^Marta ; ni fine dancis ambaŭ sub la muziko de Alfred ^BdV ; tiu skribis sur ĝi sub la diktado de Jeremia [15].

1. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Feliĉa Joĉjo
2. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Kvara
3. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 26
4. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro I
5. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Sambuka virineto
6. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Predikanto 1:9
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Plorkanto 4:20
8. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Antaŭparolo
9. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 3. Etimologio
10. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 39:23
11. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Samuel 18:2
12. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XVI
13. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro V
14. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro V
15. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeremia 36:32

beloruse:

пад

ĉeĥe:

pod (samostatně kombinovatelný morfém)

france:

sous

germane:

unter

hispane:

debajo

hungare:

alatt

indonezie:

di bawah

nederlande:

onder

ruse:

под

slovake:

pod

svede:

under

volapuke:

dis

sub ...-n, al sub  ↝

Al loko situanta sub: li falis sub la radojn de veturanta vagonaro [16]; el sub la kanapo la muso kuris sub la liton [17]; piedirantoj ekrapidis, por veni sub tegmenton [18]; la gasto […] sub la kapon metis la sakon kiel kusenon [19]; li metis la manon sub la kusenon [20]; sub la tablon antaŭ siajn piedojn li estis metinta la sakon [21]; (figure) Moab humiliĝis sub la manojn de la Izraelidoj [22]; (figure) li metos ĉiujn malamikojn sub siajn piedojn [23].

Rim.: Pri la prepoziciaj kunaĵoj kun al, vidu rimarkon sub al ĉe.

16. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, § 39
17. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 26
18. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio de la jaro
19. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Tablo , la orazeno kaj bastono el sako
20. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Du fratoj
21. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Malgranda Niko kaj granda Niko
22. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Juĝistoj 3:30
23. La Nova Testamento, I. Korintanoj 15:25

germane:

darunter

hispane:

abajo

hungare:

alá

indonezie:

ke bawah

ruse:

под (куда)

svede:

in under

de sub, desub  ↝

De ¹,² loko situanta sub: Dio diris: kolektiĝu la akvo de sub la ĉielo en unu lokon, kaj aperu la sekaĵo [24]; se vi ne havos per kio pagi, oni ja prenos vian litaĵon de sub vi [25]; li mallevis la kapon kaj de sub la palpebroj observis la movojn de la atakantoj [26]; delikata oreleto […] provoke montris sin desub la oraj bukloj [27]; ĉu vi reviviĝis de sub la rado [28]?

24. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 1:9
25. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 22:27
26. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, ĉap. 8
27. J. Francis: La Granda Kaldrono, 1978
28. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Dua

ĉeĥe:

zdola

germane:

von unten

hispane:

desde abajo

hungare:

alól

indonezie:

dari bawah

ruse:

из-под

slovake:

zdola

svede:

från under

el sub  ↝

El loko situanta sub: el sub la kanapo la muso kuris sub la liton [29]; vi ekstermos ilian nomon el sub la ĉielo [30]; vi parolos malalte el sub la tero, kaj el sub la polvo vi murmuros viajn vortojn [31]; mallerte tuŝante la klavojn, […] erara tono […] eliras el sub ŝiaj fingroj ^Marta ; (figure) la starejo elŝoviĝas el sub ŝiaj piedoj ^Marta ; li trafis el sub pluvo en riveron ^PrV ; eĉ el sub la tero aperas la vero ^PrV .

29. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, § 26
30. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 7:24
31. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 29:4

ĉeĥe:

zespod

germane:

la starejo elŝoviĝas el ~ ŝiaj piedoj: ihr wird der Boden unter Füßen weggezogen

hispane:

de debajo

hungare:

alól

indonezie:

dari bawah

ruse:

из-под

slovake:

zospodu

svede:

från under

II.

Vortero kun la samaj signifoj:

suba  ↝

Estanta sub io aŭ iu: fortika kiel suba muelŝtono [32]; suba kaj supra vesto [33]; suba ĝenerala ĉefmilitestro [34]; oni konstruis en la suba etaĝo rondajn fenestrojn [35]; la suba korpo harmoniiĝu kun la ĉevalo, la supra – okuloj, brakoj, manoj – koncentriĝu pri la celo, la arko, la sagoj [36]; la aŭtoro de la suba artikolo [37]; suba indico en variablo; suba baro.

32. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 41:24
33. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Daniel 3:21
34. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Paŝtistino kaj kamentubisto
35. Monato, Walter Klag: Kiam akvo trovis la ŝipon, 2009
36. Monato, Judit Felszeghy: Ne nur sporto, ankaŭ vivoformo, 2008
37. Monato, Claude Rouget: Ĉu Al Gore meritas pacpremion?, 2008

angle:

under

ĉeĥe:

dolní, spodní

france:

inférieur (adj.)

germane:

unterhalb

hispane:

inferior (adj.)

hungare:

alsó

nederlande:

onderste

ruse:

нижний

slovake:

spodný

svede:

undre

tokipone:

anpa

sube  ↝

En suba loko: sidiĝu sube apud mia piedbenketo [38]; sur la malfortan ŝipon premas de ĉiuj flankoj montoj da glacio, sube estas maro kaj nenio pli ^FK ; nuda sube de l' genu' [39]; vidu sube [40]; ĉi-sube vi trovas superrigardon de la plej gravaj belgaj bierspecoj [41]. malsupre.

38. La Nova Testamento, Jakobo 2:3
39. Raymond Schwartz: La Stranga Butiko, Ĉastemulino
40. Monato, Eŭropo: Ĉu protekti murdistojn?
41. Monato, Lode van de Velde: Bierlando Belgio

beloruse:

унізе, ніжэй

ĉeĥe:

dole, vespod

france:

dessous

germane:

darunter

hispane:

debajo (adv.)

hungare:

lent, lenn, alul

nederlande:

beneden

ruse:

внизу, ниже

slovake:

dole, naspodku, poniže

subaĵo  ↝

Suba parto de aĵo; bazo, kiun oni subŝovas ktp: li metis [la telefonon] ĉe la orelo kun la subaĵo supre kaj diris nenion [42]; la subaj partoj montras similan distribuadon kiel ĉe la Mandarenanaso, nome blanka subaĵo, brusto pli bruna, ventroflankoj pli helaj [43].

a)

Grundo, fono: la neĝo kraketis […], la korvoj […] faradis bonan efekton sur la blanka subaĵo [44].

b)

subŝtofo

42. Monato, G. O. Òshó-Davies: Poŝtelefono, 2012
43. Arbanaso - Vikipedio
44. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio de la jaro

beloruse:

1.a фон 1.b падкладка, падшэўка, падбіўка

france:

dessous (subst.) 1.a fond (arrière-plan) 1.b dessous (vêtement de dessous)

germane:

Unterseite 1.a Untergrund 1.b Unterstoff, Futter (Stoff)

hispane:

1.a parte inferior, fondo 1.b ropa interior

hungare:

1.a aljzat, háttér 1.b bélés

indonezie:

1.b bawahan (pakaian)

nederlande:

1.a ondergrond 1.b voering

ruse:

1.a фон 1.b подкладка

subigi  ↝

(tr)

Cedigi antaŭ io aŭ iu, obeigi, submeti: [ili] per timo de morto dum la tuta vivo estis subigitaj al sklaveco [45]; la langon neniu povas subigi [46]; en la gaŭla milito tiu parto estis subigita al la romia regado sub Cezaro [47]. klini, venki.

45. La Nova Testamento, Hebreoj 2:15
46. La Nova Testamento, Jakobo 3:8
47. Monato, Lucette Échappé: Vizito al Nanto, 2013

beloruse:

падначаліць, падпарадкаваць

ĉeĥe:

podrobit, přemoci, přemáhat

france:

soumettre

germane:

darunter legen, unterlegen, unterdrücken

hispane:

someter, esclavizar, humillar

hungare:

alátesz, alárak, alávet, leigáz, megaláz

indonezie:

serahmenyerahkan

nederlande:

onderdrukken, onderwerpen

ruse:

подчинить

slovake:

podmaniť, podriadiť

subiĝi

(ntr)

1.

Moviĝi sub io: la suno subiĝis [48]; la virineto de maro ektimis kaj subiĝis sub la akvon [49].

2.  ↝

Cedi, ne rezisti, obei: subiĝi al la cirkonstancoj; ili ne subiĝis al la justeco de Dio [50].

48. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Lasta sonĝo de maljuna kverko
49. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La virineto de maro
50. La Nova Testamento, Romanoj 10:3

france:

se soumettre

germane:

1. untergehen (Sonne) 2. unterwerfen

subiĝo

Ago subiĝi: post la subiĝo de l' suno [51]; la subiĝo al la eŭropa regularo baldaŭ kaŭzos kreskon de pliaj prezoj [52]; stranga konsolo pro la komuna subiĝo sub doloro [53].

51. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XIX
52. Monato, Last: Eŭropaj prezoj minacas, 2004
53. Stellan Engholm: Al Torento, ĉapitro IV, 1930

france:

soumission

germane:

Untergang (Sonne), Unterwerfung

subiĝema  ↝

Facile subiĝanta, obeema, neribelema: forlasu ĉiujn pensojn pri la memo kaj penu nur esti obea kaj subiĝema al la Volo de Dio [54].

54. 'Abdu'l-Bahá, trad. Lidia Zamenhof: Parizaj Paroladoj, [1932]

france:

docile, malléable (docile)

germane:

unterwürfig

subulo  ↝

Homo dependanta de alia, de superulo: potenculoj sendas siajn subulojn [55]; Ezeĥiel […] batas per bastono unu el siaj subuloj [56]; kiel estro mi ne ordonis al miaj subuloj labori super iliaj fortoj [57].

55. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeremia 14:3
56. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XV
57. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro IV

beloruse:

падначалены (наз.)

ĉeĥe:

podřízený čl.

france:

inférieur (personne), subalterne (personne), subordonné (personne)

germane:

Untergebener

hispane:

inferior (persona), subalterno (persona), subordinado (persona)

hungare:

alárendelt, beosztott

indonezie:

bawahan (orang)

nederlande:

ondergeschikte

ruse:

подчинённый (сущ.)

slovake:

podriadený človek

ĉi-suba  ↝

Ĉi-malsupra: la ĉi-suba hipotezo estas bazita sur faktoj [58]; ĉi-sube vi povas legi pri originala metodo por reuzi forĵetaĵojn [59]; skribu tuj al la ĉi-suba adreso [60].

58. Monato, Mihail Korotkov: La origino de la homaj lingvoj, 2011
59. Monato, Ivo Durwael: La rikolto de la nova tempo, 2004
60. -: Anoncoj , Juna Alumeto, 1995-03 (4)

france:

ci-dessous (adj.)

germane:

hierunter

hispane:

abajo (adj.), debajo (adj.)

indonezie:

di bawah ini

desubismo  ↝

Politiko provanta influi socion desube, tio estas tra la amaso de ordinaraj homoj, kontraste al desuprismo: oni povas celi la ĝeneralan enkondukon de Esperanto laŭ la desubisma vojo, do pere de la kreskigo de la Esperanto-parolantaro [61]. premgrupo

61. L. Wunsch-Rolshoven: [prelego] Eblaj prioritatoj de la strategio..., 2008

france:

stratégie par le bas

hispane:

estrategia para influir en la sociedad desde su base

nesubigebla

Kiun oni ne povas subigi, kiu ne cedos, kiu ĉiam rezistos: nesubigeblaj batalantoj [62].

62. H. Laxness, trad. B. Ragnarsson: Sendependaj homoj, 2007

france:

irréductible

nesubiĝema

Ne aŭ malfacile subiĝanta, protestema aŭ malobeema: li […] senĝene uzis la juran sistemon por malliberigi la plej nesubiĝemajn grandentreprenulojn [63].

63. K. Kniivilä: Homoj de Putin, 2016

france:

indocile, rétif

germane:

widerspenstig, stolz

III.

sub-

(prefikso)

1.  ↝

En suba loko rilate al alia objekto: subtera; subjupo, subtegmento; subvesto; subporti; subteni (teni estante sube); subskribi (skribi sube); subiri; subkuŝi (kuŝi sube de io); submeti; subordigi; subakvigi.

2.  ↝

En suba loko rilate al aliaj homoj pli altrangaj: subleŭtenanto, suboficiro; submeti ribelantojn. vic-¹.

3.  ↝

En malsufiĉa kvanto, sub la atendata nivelo: subtaksi; subnutrado.

4.

Per kaŝita, sekreta aŭ hipokrita ago: subaŭskulti, subdiri, subkompreni; subkrii (detene krieti); subpremi ridon; subridi^Z (kaŝe ridi); multvoĉa subridado [64]; malvirtulo subrigardas (spionas) virtulon, kaj celas mortigi lin [65]; subvoĉe.

5.  ↝

Inkluzivita en alia samstruktura objekto, aŭ iel malpli vasta. subaro, subarbo, subbildigo, subgrafeo, subgrupo, subkorpo, submodulo, subringo, afina subspaco, vektora subspaco, topologia subspaco, subvico.

64. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, Igramul', la Multulo
65. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 37:32

beloruse:

пад- ~tera: падземны ~skribi: падпісваць ~aŭskulti: падслухаць, падслухоўваць

france:

sous-, sub-

germane:

Unter-

hispane:

sub- ~tera: subterráneo ~jupo: enagua ~skribi: suscribir (firmar debajo) ~meti: reprimir, someter ~ordigi: subyugar, subordinar 1. sub- ~leŭtenanto: alférez (jerarquía militar) ~oficiro: brigada, suboficial (jerarquía militar) 2. sub- ~aŭskulti: escuchar, oir ~diri: susurrar ~kompreni: sobreentender ~premi: reprimir ~ridi: reír por lo bajo ~rigardas: mirar de soslayo ~voĉe: susurrar

hungare:

~tera: föld alatti, földalatti ~jupo: alsószoknya ~skribi: aláír ~meti: alátesz, alárak, aláhelyez ~ordigi: alárendel 1. alá- ~leŭtenanto: alhadnagy ~oficiro: tiszthelyettes, altiszt 2. al- ~aŭskulti: hallgatózik, kihallgat (rejtve) ~diri: sugall, megsúg ~kompreni: beleért, hozzágondol ~premi: elnyom, elfojt ~ridi: kuncog ~rigardas: les ~voĉe: suttogva, sottovoce 5. rész-

indonezie:

sub-

ruse:

под- ~tera: подземный ~jupo: нижняя юбка ~skribi: подписывать, подписать ~meti: подкладывать, подложить, подчинять, подчинить ~ordigi: подчинить, подчинять ~leŭtenanto: младший лейтенант ~oficiro: унтер-офицер ~aŭskulti: подслушивать, подслушать ~diri: подсказать ~kompreni: подразумевать ~premi: подавить, подавлять ~ridi: подсмеиваться ~rigardas: подглядывать ~voĉe: вполголоса