^*antaŭ

I.

^*antaŭ

Prepozicio montranta:

1.

Lokon pli proksiman rilate al tiu, kiu rigardas, aŭ lokon, al kiu rigardas la ĉefa flanko de la objekto, la fronto de io: antaŭ la domo staras arbo [1]; se ĉiu balaos antaŭ sia pordo, tiam en la tuta urbo estos ordo ^PrV ; oni metis antaŭ mi manĝilaron [2]; iru antaŭ mi, jen mi venas post vi [3]; li montris rekten antaŭ si; subite li ekvidis la abismon antaŭ siaj piedoj; antaŭ ni sin etendis la senlima maro. malantaŭ, post ².

2.

Lokon, rigardatan de iu (kontraŭvizaĝe de, sub la okuloj de, en ĉeesto de): paroli antaŭ la publiko; kliniĝi antaŭ iu; cedi, humiliĝi, tremi, timi antaŭ iu; respekto, timo antaŭ iu; kaŝi ion, nenion antaŭ iu; malkovri antaŭ iu sian koron ^PrV .

3.

Tempon pli fruan ol alia (pli baldaŭ ol): la kunveno finiĝis antaŭ la deka (en la deka ĝi jam estis finita); antaŭ mortigo de urso ne vendu ĝian felon ^PrV ; antaŭ nelonge [4], antaŭ ne longe [5]; ne laŭdu la tagon antaŭ vespero ^PrV , oni devas pagi antaŭ la fino de la monato; atendu min, se vi alvenos antaŭ mi; antaŭ tri tagoj mi vizitis vian kuzon (tri tagojn antaŭ hodiaŭ, tri tagoj pasis ekde tiam) [6]; jam antaŭ du jaroj li mortis (du jaroj pasis de post tiam); antaŭ ol foriri; antaŭ ol mi foriros [7].

4.

Rangon pli altan ol alia: mi ŝatas vin antaŭ li (pli ol lin); la pliboneco de Esperanto antaŭ Volapük falas al ĉiuj en la okulojn ^EE ; antaŭ ĉio silenti [8].

Rim.: Pri uzo de antaŭ kun akuzativo, vd al antaŭ, antaŭ ...-n.

Rim.: Por eviti konfuzon inter la tempa kaj loka sencoj de antaŭ oni povas uzi la pli precizajn formojn iam antaŭ aŭ pli frue ol pri tempo kaj ie antaŭ pri loko, aŭ uzi en la tempa senco antaŭ ol eĉ kun substantivo, supozante neesprimitan verbon: li venis antaŭ ol mi; vi cedos antaŭ ol mi. Sekvate de akuzativo, antaŭ povas havi nur lokan sencon.

1. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 8
2. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 34
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Samuel 25:19
4. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 25
5. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Neĝa reĝino
6. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 20
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 39:13
8. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, ĉapitro 20

afrikanse:

voor

albane:

para

amhare:

ከዚህ በፊት

angle:

1. in front of 2. in front of, before 3. before, ago 4. over

arabe:

قبل

armene:

մինչեւ

azerbajĝane:

əvvəl

beloruse:

перад

bengale:

আগে

birme:

ရှေ့က

bosne:

prije

bulgare:

пред, преди

ĉine:

3. 前 [qián]

dane:

før

estone:

enne

eŭske:

aurretik

filipine:

bago

france:

à, devant (prép.), avant (prép.) se ĉiu balaos ~ sia pordo, tiam en la tuta urbo estos ordo: que chacun commence par balayer devant sa porte . malkovri ~ iu sian koron: ouvrir son cœur à qn, se confier à qn. ~ mortigo de urso ne vendu ĝian felon: il ne faut pas vendre la peau de l'ours avant de l'avoir tué . ~ nelonge: il y a peu.

galege:

antes

germane:

1. vor 2. vor, unter den Augen von 3. vor, bevor, ehe das Treffen endete vor zehn Uhr. ~ mortigo de urso ne vendu ĝian felon: man soll das Fell des Bären nicht verteilen, bevor man ihn gefangen hat. ~ nelonge: vor kurzem, kürzlich, unlängst. ne laŭdu la tagon ~ vespero: man soll den Tag nicht vor dem Abend loben. zahlbar vor Monatsende. 4. (lieber) als, vor(-ziehen)

guĝarate:

પહેલાં

haitie:

anvan

haŭse:

kafin

hebree:

לפני

hinde:

पहले

hispane:

delante de, delante, ante 1. ante 2. ante, en frente de, de cara a 3. antes de, anteriormente a, con anterioridad a 4. antes que a, delante de

hungare:

előtt se ĉiu balaos ~ sia pordo, tiam en la tuta urbo estos ordo: söpörjön ki-ki a maga portája előtt! . malkovri ~ iu sian koron: feltárja a szívét vki előtt . ~ mortigo de urso ne vendu ĝian felon: ne igyál előre a medve bőrére . ~ nelonge: nemrég. ne laŭdu la tagon ~ vespero: nyugtával dicsérd a napot.

igbe:

n’ihu

indonezie:

1. di depan 2. di depan 3. sebelum

irlande:

roimh

islande:

áður

japane:

前に [まえに]

jave:

sadurunge

jide:

איידער

jorube:

ki o to

kanare:

ಮೊದಲು

kartvele:

ადრე

kazaĥe:

бұрын

kimre:

cyn

kirgize:

мурун

kmere:

មុនពេល

koree:

이전

korsike:

nanzu

kose:

phambi kokuba

kroate:

prije

kurde:

berî

latine:

antequam

latve:

pirms

laŭe:

ກ່ອນທີ່ຈະ

litove:

prieš

makedone:

пред

malagase:

talohan’ny

malaje:

sebelum

malajalame:

മുമ്പ്

malte:

qabel

maorie:

i mua i

marate:

आधी

monge:

ua ntej

mongole:

өмнө нь

nederlande:

voor (vóór) ~ mortigo de urso ne vendu ĝian felon: je moet het vel van de beer niet verkopen voor hij geschoten is. ~ nelonge: onlangs. ne laŭdu la tagon ~ vespero: prijs de dag niet voor de avond.

nepale:

अघि

njanĝe:

pamaso

norvege:

1. foran 2. foran 3. før, for ... siden ~ mortigo de urso ne vendu ĝian felon: ikke selg skinnet før bjørnen er skutt. ~ nelonge: for ikke lenge siden. 4. fremfor

okcidentfrise:

foar

panĝabe:

ਅੱਗੇ

paŝtue:

مخکې له

pole:

1. przed 2. przed 3. przed ~ mortigo de urso ne vendu ĝian felon: nie dziel skóry na niedźwiedziu. ~ nelonge: niedawno. ne laŭdu la tagon ~ vespero: nie chwal dnia przed zachodem.

ruande:

mbere

rumane:

dinainte de, în fața, înainte

ruse:

перед (предлог)

samoe:

aʻo leʻi

sinde:

کان اڳ

sinhale:

පෙර

skotgaele:

mus

slovake:

pred

slovene:

pred

somale:

ka hor inta

ŝone:

pamberi

sote:

pele

sunde:

saencan

svahile:

kabla ya

taĝike:

пеш аз

taje:

หน้า, ข้างหน้า, ด้านหน้า 3. ก่อน

tamile:

முன்னால்

tatare:

элек

telugue:

ముందు

tibete:

སྔོན་ལ་

ukraine:

до

urdue:

پہلے

uzbeke:

oldin

vjetname:

trước

volapuke:

1. bif 2. bif 3. büf

zulue:

ngaphambi

al antaŭ, antaŭ ...-n

Al loko situanta antaŭ ¹ aŭ ²: ĉiuj militistoj venis antaŭ la urbon [9]; li sin ĵetis antaŭ la piedojn de Jesuo [10]; ĵeti perlojn antaŭ la porkojn ^PrV .

Rim.: Pri la prepoziciaj kunaĵoj kun al, vidu rimarkon sub al ĉe.

9. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Josuo 8:11
10. La Nova Testamento, S. Luko 8:41

beloruse:

перад

france:

devant (avec mouvement vers), au devant de ĵeti perlojn ~ la porkojn: donner des perles aux cochons.

hispane:

adelante (de), alfrente (de), hacia delante (de)

hungare:

elé ĵeti perlojn ~ la porkojn: gyöngyöt szór a disznók elé .

indonezie:

ke depan

nederlande:

naar voor ĵeti perlojn ~ la porkojn: parels voor de zwijnen werpen.

norvege:

foran ĵeti perlojn ~ la porkojn: kaste perler for svin.

pole:

przed ĵeti perlojn ~ la porkojn: rzucać perły przed wieprze.

ruse:

перед (предлог) ĵeti perlojn ~ la porkojn: метать бисер перед свиньями.

de antaŭ

1.

De loko situanta antaŭ ¹: la nuba kolono formoviĝis de antaŭ ili kaj stariĝis post ili [11]; Marta forprenis la manplaton de antaŭ la okuloj ^Marta . el antaŭ.

2.

De loko situanta antaŭ ²: Jakob eliris de antaŭ sia patro Isaak [12]; forpelu de antaŭ vi ĉiujn loĝantojn de la lando [13]; ili estos ekstermitaj de antaŭ vi [14]; ili forkuris de antaŭ la loĝantoj de Aj [15]; mi devas min kaŝi de antaŭ Via vizaĝo [16]; la anĝelo de la Eternulo foriris de antaŭ liaj okuloj [17]; mi provis en ŝiaj brakoj kaŝi min de antaŭ la atakoj de ŝiaj infanoj [18].

3.

De tempo antaŭ ³: [mi rememorigis al mi la] ideojn, per kiuj mia spirito nutris sin de antaŭ kelkaj jaroj [19].

4.

Rilata al tempo antaŭ ³: la fundamentojn de antaŭ multaj generacioj vi restarigos [20]; [la psike perturbita maljunulo], en kiu oni apenaŭ povis rekoni la financan direktoron de antaŭ kelkaj tagoj, nepre malvolis diri la veron [21].

11. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 14:19
12. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 27:30
13. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 33:50
14. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 12:30
15. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Josuo 7:4
16. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 4:14
17. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Juĝistoj 6:21
18. Jean-Jacques Rousseau, trad. André Gilles: La revadoj de soleca promenanto, Sepa promenado
19. Jean-Jacques Rousseau, trad. André Gilles: La revadoj de soleca promenanto, Dua promenado
20. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 58:12
21. Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, ĉapitro 27

beloruse:

з, ад

france:

d'avant, de, de devant, depuis (prép., temps), devant

hispane:

desde antes de, desde, desde hace

hungare:

1. elől 2. elől 3. óta 4. előtti

indonezie:

1. dari depan 2. dari depan

nederlande:

van voor

pole:

1. z przed 2. z przed 3. z przed 4. z przed

ruse:

с, от

el antaŭ

De antaŭ ¹: eliris fajro el antaŭ la Eternulo kaj konsumis sur la altaro la bruloferon kaj la sebon [22].

22. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 9:24

beloruse:

з, ад

france:

de devant, devant

hispane:

desde la parte delantera de, saliendo de delante de

hungare:

elől

indonezie:

dari depan

nederlande:

van voor

pole:

z przed

ruse:

от

malantaŭ

Prepozicio, montranta lokon pli malproksiman rilate al tiu, kiu rigardas, aŭ lokon, al kiu rigardas la dorso, la malĉefa flanko de objekto: li iris por kuŝiĝi malantaŭ grenamaso [23]; malantaŭ si li aŭdis krion; faru insidon malantaŭ la urbo [24]. post ²; antaŭ ¹.

Rim.: Pri uzo de malantaŭ kun akuzativo, vd al malantaŭ, malantaŭ ...-n.

23. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Rut 3:7
24. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Josuo 8:2

afrikanse:

agter

albane:

prapa

amhare:

በስተጀርባ

angle:

behind

arabe:

خلف

armene:

ետեւում

azerbajĝane:

arxasında

beloruse:

за, па-за

bengale:

পিছনে

birme:

နောက်တွင်

bosne:

iza

bulgare:

зад, след

dane:

bag

estone:

taga

eŭske:

atzean

filipine:

sa likod ng

france:

après (prép., derrière) , derrière (prép.)

galege:

atrás

germane:

nach, hinter

guĝarate:

પાછળ

haitie:

dèyè

haŭse:

baya

hinde:

पीछे

hispane:

detrás, detrás de, tras, en la parte trasera de, en la parte posterior a

hungare:

mögött, után (helyileg)

igbe:

n’azụ

indonezie:

di belakang

irlande:

taobh thiar

islande:

bak

japane:

背後に [はいごに]

jave:

konco

jide:

הינטער

jorube:

sile

kanare:

ಹಿಂದೆ

kartvele:

უკან

kazaĥe:

артында

kimre:

y tu ôl i

kirgize:

артынан

kmere:

នៅពីក្រោយ

koree:

뒤에

korsike:

daretu à

kose:

ngemva

kroate:

iza

kurde:

paş

latine:

retro

latve:

aiz

laŭe:

ຫລັງ

litove:

už

makedone:

зад

malagase:

aoriana

malaje:

di belakang

malajalame:

പിന്നാലെ

malte:

wara

maorie:

ki muri

marate:

मागे

monge:

qab

mongole:

ард нь

nederlande:

achter

nepale:

पछि

njanĝe:

kuseri

norvege:

bak

okcidentfrise:

efter

panĝabe:

ਪਿੱਛੇ

paŝtue:

تر شا

pole:

po, za

ruande:

inyuma

ruse:

за (о месте)

samoe:

tua

sinde:

پويان

sinhale:

පිටුපස

skotgaele:

air cùlaibh

slovake:

za

slovene:

zadaj

somale:

ka danbeeya

ŝone:

shure

sote:

ka mor’a

sunde:

tinggaleun

svahile:

nyuma ya

taĝike:

қафо

taje:

ที่อยู่เบื้องหลัง

tamile:

பின்னால்

tatare:

артта

telugue:

వెనుక

tibete:

རྒྱབ་ལ་

ukraine:

за

urdue:

پیچھے

uzbeke:

orqasida

vjetname:

sau

volapuke:

po

zulue:

ngemuva

al malantaŭ, malantaŭ ...-n

Al loko situanta malantaŭ: li enportos tion malantaŭ la kurtenon [25]; la porkopaŝtisto iris malantaŭ arbon [26]; Kerubjev lerte kaj netrudeme ŝovis seĝon malantaŭ la majstron [27].

Rim.: Pri la prepoziciaj kunaĵoj kun al, vidu rimarkon sub al ĉe.

25. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 16:12
26. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Paŝtisto de porkoj
27. Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, ĉapitro 24

beloruse:

за, па-за

france:

derrière (prép., avec mouvement vers)

hispane:

hacia detrás, atrás (de), hacia la parte trasera de

hungare:

mögé

indonezie:

ke belakang

nederlande:

naar achter

norvege:

bak

pole:

poza, za

ruse:

за (о направлении)

de malantaŭ

De loko situanta malantaŭ: la anĝelo de juĝo fortiris la vualon de antaŭ la suno [28]; de malantaŭ pordo radioaparato incitite kaj verse kriadis ion per resonanta vira voĉo [29]. el malantaŭ, de post ², el post.

28. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
29. Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, ĉapitro 4

beloruse:

з-за

france:

de derrière

hispane:

de detrás, desde detrás, de la parte posterior de, desde detrás, de la parte trasera de

hungare:

mögül

indonezie:

dari belakang

nederlande:

van achter

pole:

z poza, zza

ruse:

из-за (о направлении, месте)

el malantaŭ

De malantaŭ: freŝaj laŭrobranĉoj, alportitaj el malantaŭ la montoj [30]; ŝi prenis ankoraŭ el malantaŭ la forno faskon da lignetoj ^Marta .

30. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Ligo de amikeco

beloruse:

з-за

france:

de derrière

hispane:

desde detrás de, saliendo detrás de, desde la parte posterior de

hungare:

mögül

indonezie:

dari belakang

nederlande:

van achter

pole:

z poza, zza

ruse:

из-за (о направлении, месте)

II.

Vortero esprimanta ĝenerale pliproksimecon aŭ plifruecon:

^*antaŭa

1.

Loke pli proksima: grandega hundo metis sur min sian antaŭan piedegon [31]; pruo estas antaŭa parto de ŝipo.

2.

Pli frua: nokto ‐ same tenebra kiel la antaŭa [32]; sen iu antaŭa averto [li] demisiis [33]; kreskanta krimeco kaj neplenumo de antaŭaj politikaj promesoj [34].

31. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 38
32. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Urbo de Imperiestroj
33. Maul Stefan: Majstroverko, sed nur taktika, Monato, 2000/10, p. 8
34. Josef Hradil: Senato sen ŝato, Monato, 2001/02, p. 6

angle:

1. foreward 2. prior

beloruse:

1. пярэдні 2. папярэдні, ранейшы

bulgare:

преден, предишен

ĉeĥe:

předešlý

ĉine:

1. 充分条件 [chōngfèntiáojiàn], 充分條件 [chōngfèntiáojiàn] 2. 上个 [shànggè], 上個 [shànggè]

france:

1. antérieur 2. antérieur, précédent

germane:

1. davorliegend, vorder, vorhergehend, Vorder- 2. früher, vorherig, vorig, vorangegangen, vorhergehend, vorausgegangen, Vor-

hebree:

קודם

hispane:

frontal 1. anterior 2. pasada, precedente

hungare:

1. elülső, mellső 2. előző, korábbi

indonezie:

2. lalu waktu

nederlande:

1. voorste 2. vorige

norvege:

1. fremre 2. forrige

pole:

1. przedni 2. poprzedni, wcześniejszy

ruse:

1. передний 2. предыдущий , прежний

slovake:

1. predný 2. predchádzajúci

ukraine:

попередній, передній

^*antaŭe

1.

En antaŭa ¹ loko: antaŭe pasis la prezidanto; la rajdistoj iradis antaŭe; li sidis antaŭe sur la pruo kaj rigardis [35]. fronte

2.

En antaŭa ² tempo, pli frue: mi ne farus la eraron, se li antaŭe dirus al mi la veron [36]; skribu al mi antaŭe por anonci vian alvenon; antaŭe pripensu, poste agu; leĝo valoras por poste sed ne por antaŭe ^PrV ; li donis al la ambaŭ trompantoj grandan sumon da mono antaŭe (anticipe), por ke ili komencu sian laboron [37]. antaŭdate, antaŭtempe

35. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Urbo de Imperiestroj
36. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 24
37. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La novaj vestoj de la reĝo

afrikanse:

gelede

albane:

më parë

amhare:

በፊት

angle:

1. in front of 2. previously

arabe:

منذ

armene:

առաջ

azerbajĝane:

əvvəl

beloruse:

1. наперадзе, уперадзе 2. раней, загадзя

bengale:

আগে

birme:

လွန်ခဲ့တဲ့

bosne:

prije

bulgare:

2. по-рано, преди

ĉeĥe:

vpředu; dříve

ĉine:

1. 前面 [qiánmian], 前 [qián], 前边 [qiánbian], 前邊 [qiánbian], 前头 [qiántou], 前頭 [qiántou] 2. 事前 [shìqián], 之前 [zhīqián], 久远 [jiǔyuǎn], 久遠 [jiǔyuǎn], 以前发生 [yǐqiánfāshēng], 以前發生 [yǐqiánfāshēng], 保不定 [bǎobùdìng], 保不齊 [bǎobùqí], 保不齐 [bǎobùqí]

dane:

siden

estone:

tagasi

filipine:

nakaraan

france:

1. devant (adv.), à l'avant 2. antérieurement, auparavant, précédemment

galege:

atrás

germane:

1. davor, vorn, vorne, vorweg 2. eher, vorher, früher, davor, zuvor, vorweg, im Voraus

guĝarate:

પહેલા

haitie:

de sa

haŭse:

ago

hebree:

לפני

hinde:

पहले

hispane:

1. delante (en el espacio) 2. anteriormente, antes (en el tiempo), con anterioridad

hungare:

1. elöl 2. előtte, korábban, előzőleg

igbe:

gara aga

indonezie:

2. sebelumnya

irlande:

ó shin

islande:

síðan

japane:

前 [まえ]

jide:

צוריק

jorube:

seyin

kanare:

ಹಿಂದೆ

kartvele:

ჯერ

katalune:

2. abans

kazaĥe:

бұрын

kimre:

yn ôl

kirgize:

мурда

kmere:

មុន

koree:

전

korsike:

fa

kose:

kudala

kroate:

prije

kurde:

pêşî

latve:

pirms

laŭe:

ກ່ອນຫນ້ານີ້

litove:

prieš

makedone:

пред

malagase:

lasa izay

malaje:

lalu

malajalame:

മുന്പ്

malte:

ilu

maorie:

i ma’iri a’e nei

marate:

पूर्वी

monge:

dhau los

mongole:

өмнө

nederlande:

1. vooraan 2. eerst (voordien), voordien

nepale:

पहिले

njanĝe:

zapitazo

norvege:

1. foran 2. før

okcidentfrise:

lyn

okcitane:

2. abans

panĝabe:

ਸਾਲ

paŝtue:

وړاندې

pole:

1. na przedzie, z przodu 2. poprzednio, przedtem

ruande:

kera

ruse:

1. впереди, спереди 2. раньше, прежде

samoe:

ua mavae

sinde:

اڳ

sinhale:

පෙර

skotgaele:

bho chionn

slovake:

1. vpredu 2. skôr

slovene:

nazaj

somale:

ka hor

ŝone:

kare

sote:

months ago

sunde:

tukang

svahile:

iliyopita

taĝike:

пеш

taje:

ที่ผ่านมา

tamile:

முன்பு

tatare:

элек

telugue:

క్రితం

tibete:

མདུན་དུ་

ukraine:

назад

urdue:

پہلے

uzbeke:

ilgari

vjetname:

trước

zulue:

edlule

antaŭen

Celante pluen al pli antaŭa loko: la aliaj trotis antaŭen [38]; rigardu antaŭen; rekte antaŭen! [39]; [li] klinis sin antaŭen kaj mallaŭtigis sian voĉon [40]; antaŭen (iru antaŭen) por la progreso!

38. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Sonorilo
39. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Vidanta Mano
40. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Akvo de l' Vivo

afrikanse:

vorentoe

albane:

përpara

amhare:

ወደፊት

angle:

forward

arabe:

إلى الأمام

armene:

առաջ

azerbajĝane:

irəli

beloruse:

наперад, уперад

bengale:

অগ্রবর্তী

birme:

ရှေ့သို့

bosne:

naprijed

bulgare:

напред

ĉine:

事先 [shìxiān], 向前 [xiàngqián]

dane:

fremad

estone:

edasi

eŭske:

aurrera

filipine:

pasulong

france:

en avant

galege:

para adiante

germane:

vorwärts, voran

guĝarate:

આગળ

haitie:

pou pi devan

haŭse:

gaba

hebree:

קָדִימָה

hinde:

आगे

hispane:

adelante, avante, al frente, hacia delante, para delante

hungare:

előre

igbe:

anya

indonezie:

ke depan

irlande:

ar aghaidh

islande:

áfram

japane:

フォワード

jave:

maju

jide:

פאָרויס

jorube:

siwaju

kanare:

ಮುಂದೆ

kartvele:

წინ

kazaĥe:

алға

kimre:

ymlaen

kirgize:

алдыга

kmere:

ទៅមុខ

koree:

앞으로

korsike:

francescon

kose:

phambili

kroate:

naprijed

kurde:

pêşve

latine:

et deinceps

latve:

uz priekšu

laŭe:

ຕໍ່

litove:

pirmyn

makedone:

напред

malagase:

handroso

malaje:

ke hadapan

malajalame:

മുന്നോട്ട്

malte:

quddiem

maorie:

whakamua

marate:

पुढे

monge:

pem hauv ntej

mongole:

урагш

nederlande:

voorwaarts, naar voor

nepale:

अगाडी

njanĝe:

mwachidwi

norvege:

frem, fremover

okcidentfrise:

foarút

panĝabe:

ਅੱਗੇ

paŝtue:

مخ

pole:

do przodu, naprzód

ruande:

imbere

rumane:

înainte

ruse:

вперёд

samoe:

i luma

sinde:

اڳتي

sinhale:

ඉදිරියට

skotgaele:

air adhart

slovake:

dopredu

slovene:

naprej

somale:

weeraryahanka

ŝone:

mberi

sote:

pele

sunde:

di payun

svahile:

mbele

taĝike:

пеш

taje:

ข้างหน้า

tamile:

முன்னோக்கி

telugue:

ముందుకు

ukraine:

вперед

urdue:

آگے

uzbeke:

olg’a

vjetname:

về phía trước

zulue:

phambili

antaŭo

1.

Antaŭa ¹ parto, plej proksima al la rigardanto: de la antaŭo de la pordego de la eniro ĝis la antaŭo de la interna portiko de la pordego estis kvindek ulnoj [41]; ili demetos ankrojn el la antaŭo (de la ŝipo) [42]; antaŭo kaj posto sekvas sin [43]; (arkaismo) lia profesio metadis lin ofte en la antaŭon de la plej respektindaj homoj de la urbo (metadis lin en ilian ĉeeston, al iliaj rigardoj) [44].

2.

Antaŭa ² tempo: krom la antaŭo (krom la pasintaj spertoj) ankaŭ ektimigas nin la malfacilaĵoj por fari korektajn esplorojn [45]; al la antaŭo (al la supre dirita) mi aldonu ankoraŭ ion [46].

41. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 40:15
42. La Nova Testamento, La agoj 27:30
43. Laŭzio, trad. S. E. Kisa: Daŭdeĝingo, 2000
44. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Bona humoro
45. J. Pina Tuells: Teama sperto ĉe priinteligentaj handikapuloj, http://storm.prohosting.com/jesuo/k44novaj.htm
46. G. Kamaĉo: Berveling, poeto sentabua, Monato, 1994/12, p. 22

beloruse:

1. пярэдняя частка 2. папярэдні час

france:

1. devant (subst.), avant (subst.) 2. ce qui précède

germane:

1. Vorderes, Vorderseite, Fassade 2. das Davor, das Früher

hebree:

קדמה

hispane:

1. lo frontal, la parte delantera 2. lo anterior, la anterioridad, lo precedente, lo pasado

hungare:

1. elülső rész, homlokrész 2. előzmény

nederlande:

1. voorkant, voorzijde 2. het vorige

norvege:

1. forside 2. det forrige

pole:

1. przód, front, przednia część

ruse:

1. перёд, перед (сущ.), передняя часть 2.  предшествующ ее , прошлое, предыдущее

antaŭi

(x)

Esti antaŭa: portiko antaŭas al la palaco (aŭ: la palacon); tiun ĉi venkon antaŭis dekjara vojo [47]; en la gazeta varianto de 1846 ĉiun parton antaŭis resumo de ĝia enhavo [48]; Angolm antaŭis min [en la banĉambro] kaj mi devis atendi kelkajn minutojn [49]; venontaj tempoj pli bone komprenos min – ĉar mia destino estis ĉiam, ke mi antaŭis mian tempon kaj tial ne povis esti komprenata [50]; (evitinde) (abs.) via horloĝo antaŭas (fruas).

47. Laimius Stražnickas: Monda ĉampionado de dancoj, Monato, 2000/05, p. 17
48. Anna kaj Mati Pentus: Penetrante en la profundon de la homanimo, Monato, 2004
49. Deck Dorval: Urd Hadda murdita!, p. 5
50. Jomo Ipfelkofer: Frato Paŭlo: pacamanto, Monato, 2005

angle:

front

france:

être avant, être devant, être en avance (horloge), avancer (horloge), devancer, précéder

germane:

anführen, voranstehen

hebree:

להקדים

hispane:

estar delante, ir delante, preceder, estar el primero, estar antes (en tiempo o espacio)

hungare:

előtte van, megelőz (időben)

indonezie:

menghadapi, berhadapan (dengan)

nederlande:

voorgaan, voorlopen

pole:

poprzedzać, wyprzedzać, być z przodu, być wcześniej

ruse:

предшествоват ь , опережать, выдаваться вперёд

antaŭaĵo

1.

Antaŭo: la lanterno sur la antaŭaĵo de la lokomotivo ^FK ; [la ligna bildo] estis destinita por ornami la antaŭaĵon de ŝipo [51].

2.

Io jam okazinta, ekzistinta; antaŭa fakto: jen Mi kreos novan ĉielon kaj novan teron kaj la antaŭaĵo ne estos rememorigata [52]; bazopilko […] evoluis el brita antaŭaĵo en unikan kaj sendependan institucion [53].

51. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Dano Holger
52. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 65:17
53. Vus-Tit Zik: Iom da historio kaj iom da fiziko, Monato, 2009

angle:

1. front 2. prelude, antecedent

ĉine:

1. 前十字韌帶 [qiánshízìrèndài], 前十字韧带 [qiánshízìrèndài], 前敌 [qiándí], 前敵 [qiándí], 前端处理器 [qiánduānchǔlǐqì], 前端處理器 [qiánduānchǔlǐqì]

france:

1. devant (subst.), avant (subst.) 2. ce qui précède, antécédent

germane:

1. Vorderteil, Vorderes, Frontseite, Front 2. Voriges, Vorheriges, Vorangegangenes, Vorherigegangenes, Vorhergehendes, Voraussetzung, Antezedens [fak]

hebree:

מקדים

hispane:

1. lo frontal, la parte anterior (espacio) 2. antecedente, la parte anterior (tiempo), la cosa pasada

hungare:

1. elülső rész, homlokrész 2. előzmény, előtörténet

indonezie:

1. front

nederlande:

1. voorkant, voorzijde 2. het vorige

norvege:

1. forside 2. det forrige

pole:

1. przód, front, przednia część

ruse:

1. перёд, перед (сущ.), передняя часть 2.  предшествующ ее , предыдущее , прошлое

antaŭanto

1.

Iu (aŭ io) antaŭa: [ili] subskribis la Traktaton de Bruselo, kiu estas antaŭanto al la akordo de NATO [54].

2.

[55] (de elemento en orda aro) Tiu elemento, se ĝi ekzistas, najbara kun ĝi kaj pli malgranda ol ĝi: 3 estas antaŭanto de 4; en bonorda aro […] ne ĉiu elemento nepre havas antaŭanton [56].

postanto

54. Vikipedio, NATO
55. R. Hilgers: Yashovardhan: k.a.: EK-Vortaro de matematikaj terminoj, §288
56. Vikipedio, Bona ordo

angle:

predecessor

ĉine:

1. 前一任 [qiányīrèn], 前身 [qiánshēn], 前任 [qiánrèn], 前輩 [qiánbèi], 前辈 [qiánbèi]

france:

prédécesseur 1. devancier, prédécesseur

germane:

Vorgänger

hebree:

קוֹדֵם

hispane:

predecesor 1. antecesor, el que estaba antes (tiempo) 2. el que va antes (en el orden)

hungare:

megelőző elem 1. elöl álló, elöl lévő, előd

indonezie:

1. pendahulu

nederlande:

voorganger

norvege:

forløper

pole:

poprzednik

ruse:

предшественни к

slovake:

predchodca

antaŭeco

Stato de iu aŭ io, kiu estas loke aŭ tempe antaŭ alia: la antaŭeco de la eltrovo apartenas al li; rezigno pri 2-poenta antaŭeco en tenis [57]; vokalojn oni distingas per du ĉefaj trajtoj: antaŭeco kaj vasteco [58]. avantaĝo

57. Vikipedio, Remiso
58. Vikipedio, Vokalo

angle:

priority

beloruse:

першынство, першыня

france:

antériorité, fait d'être devant

germane:

Führung, Vorsprung, Vorteil, Nähe (zum Betrachter)

hebree:

עֲדִיפוּת

hispane:

la cualidad de lo anterior (tiempo/espacio), la anterioridad, la antecedencia, la precedencia

hungare:

elsőbbség, korábbiság

indonezie:

prioritas

nederlande:

het eerst zijn

pole:

pierwszeństwo

ruse:

первенство, предшествован ие , лидерство, приоритет

antaŭenema

Iniciatema, progresema: la antaŭenema naturo de elekto (progresiga principo en ekonomio) [59]; tiu usona lando, post la dua mondmilito, estis dinamika, antaŭenema... [60]. ambicia, entreprenema

59. Vikipedio, Aŭstria skolo de ekonomiko
60. Laŭ iuj, Esperanto regresas en disvastiĝo

angle:

progresive, forward-thinking

beloruse:

перадавы

france:

progressiste, dynamique (en p. de qn)

germane:

vorangehend, vorantreibend, voran

hispane:

emprendedor, proactivo, dinámico, progresista, con tendencia a seguir adelante

hungare:

haladó, előremutató, törekvő

indonezie:

progresif

nederlande:

progressief

norvege:

foroverlent

pole:

postępowy, pełen inicjatywy

ruse:

передовой, прогрессивный

antaŭenigi

(figure) Igi iri pluen, progresigi: tia aprobo multe antaŭenigis nian aferon; antaŭenigi neprajn riparojn kaj plibonigojn [61]; NATO estas regata de Usono por antaŭenigi ties eksteran politikon [62]. akceli, favori

61. Monato, Paul Gubbins: Politiko elreligita
62. Garbhan MacAoidh: Internaciaj Rilatoj: El flamo en fajron, Monato, 2000/06, p. 6

angle:

advance, move forward

beloruse:

прасоўваць, рухаць наперад

ĉine:

促进发展 [cùjìnfāzhǎn], 促進發展 [cùjìnfāzhǎn], 促 [cù], 升迁 [shēngqiān], 升遷 [shēngqiān]

france:

faire avancer, faire aller de l'avant

germane:

voranbringen, vorantreiben

hebree:

לקדם

hispane:

hacer avanzar, hacer progresar, favorecer

hungare:

előrevisz, előmozdít, előrehoz

indonezie:

maju

nederlande:

vooruit helpen

norvege:

fremme

pole:

popychać naprzód, posuwać do przodu

ruse:

продвигать, продвинуть, двигать вперёд

antaŭigi

Meti ion antaŭ io alia: antaŭigi al la danĝero (eviti agante unue) [63]; malagrablaj simptomoj [...] povas antaŭigi aŭ akompani la menstruon [64]; estis nepre kutime, antaŭigi al la operoj uverturojn [65].

63. Vikipedio, Batalo de Waterloo
64. Vikipedio, Menstruo
65. Vikipedio, Serioza opero

germane:

voranstellen, an die Spitze stellen, zuvorkommen

hebree:

להקדים

hispane:

adelantar (espacio), retrasar (tiempo), volver anterior (tiempo/espacio), poner delante, poner antes

hungare:

előre tesz, előre helyez

indonezie:

memajukan

nederlande:

vooraan plaatsen

pole:

umieścić coś przed czymś, ruszyć naprzód kogoś

rumane:

depăși

ruse:

поставить впереди

antaŭiĝi

Veni en pli antaŭa loko, aŭ veni pli frue: la fratoj ridis, rajdis pluen kaj antaŭiĝis al li je granda distanco [66]; je tuta horo [67]; Aĥimaac ekkuris laŭ la vojo de la ebenaĵo, kaj kurantaŭiĝis antaŭ la Etiopon [68]. antaŭveni

66. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Johanĉjo-malsaĝulo
67. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Johanĉjo-malsaĝulo
68. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Samuel 18:23

angle:

stand out

beloruse:

абагнаць, апярэдзіць, выпярадзіць

france:

arriver avant, dépasser (arriver avant), prendre les devants (devancer), devancer (arriver avant), précéder (arriver avant)

germane:

früher kommen, zeitig sein, zu früh kommen

hebree:

להתקדם

hispane:

adelantarse (espacio), retrasarse (tiempo), volverse anterior, ponerse delante, ponerse antes

hungare:

megelőz, korábban érkezik

indonezie:

menonjol

nederlande:

vroeger zijn, vroeger aankomen

pole:

poprzedzać, umieścić coś przed czymś

ruse:

обогнать, обгонять, опередить, опережать, выдаваться вперёд, выступать (из чего-л.)

antaŭulo

Tiu, kiu antaŭas tempe: ni profitas la spertojn de niaj antaŭuloj; viaj respektindaj antaŭuloj loĝas en plej belaj tomboj [69]; miaj antaŭuloj kaj posteuloj [70]; laŭ la tradicio de la antaŭuloj [71].

69. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XII
70. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro VI
71. La Nova Testamento, Marko 7:5

angle:

predecessor

beloruse:

папярэднік, продак

ĉine:

前一任 [qiányīrèn], 前身 [qiánshēn], 列祖列宗 [lièzǔlièzōng], 先 [xiān], 前任 [qiánrèn], 前輩 [qiánbèi], 前辈 [qiánbèi]

france:

ancêtre, devancier, prédécesseur

germane:

Vorgänger, Vorfahr

hebree:

קוֹדֵם

hispane:

antecesor, precursor, ancestro, persona anterior

hungare:

előd

indonezie:

pendahulu

nederlande:

voorganger

norvege:

forganger

pole:

poprzednik, antenat

ruse:

предок

slovake:

predchodca, predok

ukraine:

попередник, предок

malantaŭa

Estanta malantaŭ iu aŭ io: vi vidos Mian malantaŭan flankon, sed Mia vizaĝo ne estos videbla [72]; persekutu viajn malamikojn kaj ekstermu iliajn malantaŭajn taĉmentojn [73]; Abner ekbatis lin per la malantaŭa fino de la lanco en la ventron tiel, ke la lanco eliris tra lia malantaŭa parto [74]. posta ²

72. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 33:23
73. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Josuo 10:19
74. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Samuel 2:23

beloruse:

задні, тыльны

bulgare:

заден

france:

d'arrière, de derrière, postérieur (adj.)

germane:

hinter

hispane:

posterior (solo espacio), de detrás

hungare:

hátsó, hátulsó, mögöttes

nederlande:

achterste

norvege:

bakre

pole:

tylni, późniejszy, zadni

ruse:

задний

ukraine:

задній, тильний

malantaŭe

En malantaŭa loko: Joab vidis, ke li havos kontraŭ si batalon antaŭe kaj malantaŭe [75]; danĝera estas bovo antaŭe, ĉevalo malantaŭe, kaj malsaĝulo de ĉiuj flankoj ^PrV ; vi ĉiuj […] malfortiĝinte, restis malantaŭe [76]. poste ²

75. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Samuel 10:9
76. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 25:18

beloruse:

ззаду, у тыле

bulgare:

зад

france:

à l'arrière, derrière (adv.), par derrière

germane:

hinten, hinterher, hernach

hispane:

detrás, al dorso, en la parte posterior

hungare:

hátul, mögötte

katalune:

endarrera

nederlande:

vanachter

norvege:

bak (sted)

okcitane:

darrièr, a l'endarrièr

pole:

z tyłu, w tyle, później

ruse:

позади, сзади

malantaŭen

Al malantaŭa loko: iliaj vizaĝoj estis turnitaj malantaŭen, kaj la nudecon de sia patro ili ne vidis [77]; li etendis reton antaŭ miaj piedoj, renversis min malantaŭen [78]; vi iris malantaŭen por telefoni [79]. posten

77. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 9:23
78. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Plorkanto 1:13
79. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Akvo de l' Vivo

beloruse:

назад, за, у тыл

bulgare:

назад

france:

à l'arrière, en arrière, vers l'arrière, derrière (adv., avec mouvement vers)

germane:

nach hinten

hispane:

atrás, hacia atrás, en retaguardia, marcha atrás

hungare:

hátra, hátulra, mögé

nederlande:

naar achter

norvege:

bak (retning)

pole:

do tyłu, wstecz

ruse:

назад

malantaŭo, malantaŭaĵo

Loke malantaŭa parto: [haroj] kunvolvitaj sur la malantaŭo de la kapo en formo de bulo ^Marta ; en la malantaŭaĵo [de la ĉambro] kaŭras maljuna derviŝo [80]; ili ĵetis kvar ankrojn el la ŝipmalantaŭo (poŭpo) [81]. posto ¹, postaĵo ¹.

80. E. Lanti: Vortoj de k-do Lanti, Leteroj el Turkio
81. La Nova Testamento, La agoj 27:29

beloruse:

задняя частка, тыл

ĉine:

尾 [wěi], 尾巴 [wěiba]

france:

arrière (subst.), derrière (subst.), fond (l'arrière) ŝipmal~o: poupe.

germane:

Hinterteil

hispane:

la parte anterior (espacio), lo posterior, lo trasero, lo de detrás

hungare:

hátulsó rész, hátulj ŝipmal~o: hajófar, tat.

nederlande:

achterzijde

norvege:

bakside

pole:

tył, zad, tylna część

ruse:

зад, задник, задняя часть

^*antaŭ ĉio

Pli grave, pli atentinde, pli urĝe ol ceteraĵoj: la tri verkoj represitaj en tiu ĉi libro devas antaŭ ĉio esti netuŝeblaj [82], la provianto estis jam malmulta, antaŭ ĉio mankis viando [83]; plej koran kamaradan dankon mi esprimas kompreneble antaŭ ĉio al la senlaca loka organiza komitato [84]. precipe, prioritate

82. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Antaŭparolo
83. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Kunvojaĝantoj
84. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Oka Kongreso Esperantista en Krakow en la 11a de aŭgusto 1912

beloruse:

перад усім, найперш

bulgare:

преди всичко

france:

avant tout

germane:

vor allem

hebree:

לפני הכל

hispane:

ante todo, lo más importante, antes que nada, prioritariamente

indonezie:

lebih dahulu, pertama-tama

pole:

przede wszystkim

antaŭ ke

(dependiga konjunkcio)
(malofte)

Antaŭ ol: multegajn tagojn la junulino devis rajdi, longan kaj lacigan tempon, antaŭ ke ŝi alvenis tie [85].

85. P. C. Asbjørnsen, J. Moe, trad. D. J. Harlow: Oriente de l' suno kaj okcidente de l' luno, [vidita en 2011]

beloruse:

перад тым, як, перш, чым

france:

avant que

germane:

bevor

hispane:

antes de que (no frecuente)

norvege:

før

pole:

przed tym, wcześniej

antaŭ ol, antaŭ kiam

(dependiga konjunkcio)

En tempo pli frua ol tio, ke...: antaŭ ol ŝi turnis la ŝlosilon en la seruro, ŝi returne rigardis la junan fratinon, kiu nur atendis la malfermadon, por eliri [86]; antaŭ kiam Sargon sukcesis doni ordonon, en la pordo de la ĉambro aperis la princo [87]. antaŭ kepost ol

86. C. Dickens, trad. L. L. Zamenhof: La batalo de l' vivo, 1891
87. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, ĉapitro 11a

beloruse:

перад тым, як, перш, чым

france:

avant que

germane:

bevor

hebree:

לפני

hispane:

antes de que, antes de, ateriormente a cuando

norvege:

før

pole:

zanim..., póki...

taje:

ก่อน...ที่จะ

ukraine:

перш ніж

III.

Prefikso esprimanta la samajn ideojn:

1.

en spaco:

a)

Ion antaŭan aŭ antaŭan parton de io: antaŭbrako, antaŭĉambro, antaŭgvardio, antaŭkonstruaĵo, antaŭkorto, antaŭnomo, antaŭsalono, antaŭtuko, antaŭurbo, antaŭvelo...

b)

Agi aŭ esti antaŭe: antaŭiri, antaŭstari...

c)

Kovri, protekti per io: antaŭmeti, antaŭteni...

d)

(malofte) Fari ion antaŭ publiko: antaŭkanti, antaŭlegi, antaŭludi, antaŭparoli...

2.

en tempo:

a)

Agi pli frue, anticipi: antaŭanonci, antaŭaranĝi, antaŭdecidi, antaŭdestini, antaŭdifini, antaŭdiri, antaŭfari, antaŭfiksi, antaŭflari, antaŭforigi, antaŭgardi, antaŭhaltigi, antaŭjuĝi, antaŭkalkuli, antaŭmalhelpi, antaŭpagi, antaŭpensi, antaŭplenumi, antaŭpripensi, antaŭrakonti, antaŭripeti, antaŭsavi, antaŭscii, antaŭsenti, antaŭtimi, antaŭveni, antaŭvidi, antaŭzorgi...

b)

Antaŭan parton, komencon, enkondukon: antaŭgusto, antaŭludo, antaŭtagmezo, antaŭparolo, antaŭplado, antaŭrimedo, antaŭsigno, antaŭtago, antaŭvespero...

c)

Periodon antaŭ certa tempo, evento: antaŭmilita, antaŭrevolucia, antaŭtempa, antaŭlasta, antaŭhieraŭ...